ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΙΑ

Ἡ φιλοπονηρία εἶναι ἐπιθυμία κακίας. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ φιλοπόνηρος 1. Συναναστρέφεται ἀνθρώπους ποὺ ἔχασαν τὰ πολιτικά των δικαιώματα ἢ κατεδικάσθησαν εἰς δημοσίας δίκας 2, διότι νομίζει ὅτι μὲ τὴν συναναστροφὴν αὐτῶν θὰ γίνῃ ἐμπειρότερος καὶ φοβερώτερος.— Ἐὰν πρόκειται περὶ τιμίων ἀνθρώπων, λέγει ὅτι κανεὶς δὲν εἶναι ἐκ φύσεως τίμιος, ὅτι ὅλοι εἶναι ὅμοιοι καὶ ὅταν ἀκούῃ νὰ ὁμιλοῦν περὶ τιμίου, τὸν σκώπτει.— Ἰσχυρίζεται ὅτι ὁ κακὸς ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος προλήψεων· καὶ ἂν συκοφαντῆται κανεὶς ὡς πονηρός, λέγει ὅτι ἄλλα μὲν ὅσα λέγονται δι' αὐτὸν παραδέχεται ὡς ἀληθῆ, μερικὰ ὅμως ἀρνεῖται· διότι, λέγει, εἶναι εὐφυὴς καὶ καλὸς φίλος καὶ ἐπιτήδειος· καὶ ἐπιμένει ὅτι δὲν συνήντησε εἰς τὴν ζωήν του ἄνθρωπον ἱκανώτερον· καὶ εὐνοϊκῶς διάκειται πρὸς αὐτὸν εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ δήμου, ὅταν δίδῃ λόγον, καὶ εἰς τὸ δικαστήριον ὅταν ἀπολογῆται· καὶ εἰς τοὺς καθημένους κοντά του εἶναι ἱκανὸς νὰ εἴπῃ ‘δὲν πρέπει νὰ κρίνεται ἡ πρᾶξις ἀλλὰ τὸ ἀποτέλεσμα· αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ φύλαξ (κύων) τοῦ δήμου, διότι τὸν προφυλάττει ἀπὸ τοὺς ἀδικοῦντας· ἂν ἐγκαταλίπωμεν τοὺς τοιούτους, δὲν θὰ ἔχωμεν ἀνθρώπους προθύμους νὰ ἐκτεθοῦν εἰς τὴν ἀπέχθειαν τῶν ἄλλων χάριν τῶν κοινῶν συμφερόντων.— Εἶναι δὲ ἱκανὸς νὰ γίνῃ καὶ προστάτης κακούργων ξένων 3 καὶ συνήγορος 4 ἐπιληψίμων ὑποθέσεων εἰς τὸ δικαστήριον καὶ ὅταν δικάζῃ, νὰ προσπαθῇ νὰ διαστρέφῃ τοὺς λόγους τῶν ἀντιδίκων. (Ἐν γένει ἡ φιλοπονηρία εἶναι ἀδελφὴ τῆς πονηρίας καὶ ἀληθεύει ἡ παροιμία ‘ὅμοιος τὸν ὅμοιον’).                                                                                                 ...................................................................................................   1. Ὁ πονηρὸς ἦτο εἶδος συκοφάντου, ἐπιτήδειος εἰς τὸ νὰ κατηγορῇ πάντα χρηστὸν πολίτην. Ὁ ἀγαπῶν λοιπὸν τοὺς τοιούτους ἐλέγετο φιλοπόνηρος· ὡς προστατεύων δὲ τοὺς κακοὺς καὶ πονηροὺς ἐκ τοῦ ὄχλου εἶναι τρόπον τινὰ ἀντίθετος τοῦ ὀλιγαρχικοῦ. Ὁ χαρακτὴρ οὗτος ἔχει ἱστορικὸν ἐνδιαφέρον, διότι ἀπεικονίζει τὴν διαφθορὰν τοῦ δημοκρατικοῦ πολιτεύματος εἰς Ἀθήνας περὶ τὰ τέλη τοῦ 4ου αἰῶνος π.Χ. Ῥήτορες, μίσθαρνα ὄργανα τῶν Μακεδόνων, καὶ δημαγωγοὶ ἀσυνείδητοι καὶ αἰσχροὶ συκοφάνται, ὠργίαζον καὶ ἔζων μὲ πολυτέλειαν εἰς βάρος τοῦ λαοῦ· ἕνεκα τούτου ἐσχηματίσθη ἡ κοινὴ ἀντίληφις ὅτι εἰς τὴν πολιτικὴν δὲν χρειάζεται ἠθικὴ καὶ ὅτι, διὰ νὰ ἀποκτήση κανεὶς πλοῦτον καὶ δόξαν καὶ τιμάς. ἀρκοῦν τὰ προσόντα τῶν πονηρῶν καὶ φαύλων· τούτους λοιπὸν ἐξετίμουν καὶ ἐθαύμαζαν καὶ ἐζήλευαν. Τῆς κοινῆς ταύτης ἀντιλήψεως προσωποποίησις εἶναι ὁ φιλοπόνηρος τοῦ Θεοφράστου.        2. Οἱ καταδικαζόμενοι εἰς δημοσίας δίκας ἔχαναν τὰ πολιτικά των δικαιώματα· δημόσιαι δὲ δίκαι ἢ γραφαὶ ἦσαν αἱ ἀναφερόμεναι εἰς τὴν πολιτείαν ἢ τὴν θρησκείαν, ἐνῷ αἱ ἄλλαι ἐλέγοντο ἁπλῶς δίκαι.        3. Οἱ μέτοικοι (ξένοι) δὲν εἶχον δικαίωμα νὰ παρουσιασθῶσιν αὐτοπροσώπως εἰς τὸ δικαστήριον ἀλλὰ διά τινος πολίτου Ἀθηναίου, τοῦ πάτρωνος ἢ προστάτου αὐτῶν.        4. Μετὰ τὴν ἀπολογίαν τοῦ ἰδίου κατηγορουμένου τὸ δικαστήριον ἐπέτρεπε καὶ εἰς συγγενῆ ἢ φίλον του νὰ ὁμιλήσῃ ὑπὲρ αὐτοῦ· ὁ τοιοῦτος ἐλέγετο συνήγορος.

Σχόλια απόδοση: Εμμανουήλ Δαυίδ