Ησίοδος, "περί ημερών"

 

Ο Ζευς ένθρονος περιβαλλόμενος από ΄Ηλιο, σελήνη, γαία και θάλασσα. Πέριξ αυτών ο ζωδιακός.(ορειχάλκινο νόμισμα από Θράκη εποχής Αλεξάνδρου Σεβήρου).

Τις ημέρες, τις σταλμένες από τον Δία, άν θέλης με προσοχή να φυλάξης, όπως πρέπει, να εξηγήσεις στους υπηρέτες σου ότι η τριακοστή ημέρα του μηνός  είναι η καλλίτερη για να επιβλέπης τα  έργα τους και να τους μοιράζης την τροφή τους.

Να λοιπόν ποιές είναι οι μέρες , που δόθηκαν από τον πάνσοφο Δία, για να μπορούν οι άνθρωποι να κρίνουν με βάση την αλήθεια.

Κατ΄αρχήν η πρώτη, τέταρτη και η έβδόμη  είναι ιερές ημέρες. γιατί την εβδόμη εγέννησε η Λητώ τον χρυσοσπάθη Απόλλωνα. το ίδιο και η όγδοη και η ένάτη, που είναι δυό μέρες, στην αρχή του μήνα. οι καλλίτερες ν΄ασχοληθούνται οι άνθρωποι με τις εργασίες τους.η δε ενδεκάτη και η δωδεκάτη είναι και οι δύο καλές, τόσο για το κούρεμα των προβάτων, όσο και για το θέρισμα των καρπών που φέρνουν την χαρά. η δωδεκάτη όμως είναι κατά πολύ καλύτερη από την ενδεκάτη, επειδή τότε πλέκει το δίχτυ της, κρεμασμένη από ψηλά, η  αράχνη, όταν οι μέρες είναι μεγαλύτερες, και ο προνοητικός μέρμηγκας μαζεύει την σοδειά του. τότε πρέπει να στήση η γυναίκα τον αργαλείο της και ν΄αρχίση το έργο της.

Την δέκατη τρίτη , από την αρχή του μηνός, ν΄αποφύγης ν΄αρχίσης την σπορά.όμως είναι η καλύτερη για να φυτέψης φυτά.

Η έκτη ημέρα απ΄τη μέση του μήνα, είναι εντελώς ακατάλληλη για τα φυτά, αλλά ευνοϊκή για να γεννιούνται αγόρια.δεν είναι όμως πρόσφορη για το κορίτσι , ούτε για να γεννηθή ούτε για να της τύχη γάμος.

Ούτε η έκτη, από την αρχή του μήνα , είναι η κατάλληλη για να γεννηθή κορίτσι, αλλά είναι ευνοϊκή ημέρα , για να μουνουχίζης τα κατσίκια και τα κριάρια και για να σηκώνης μαντρί για το κοπάδι. είναι ακόμη καλή για να γεννηθή αγόρι. θα αγαπάει τα πειρακτικά λόγια , τα ψέμματα, τα γλυκόλογα και τις κρυφές ερωτικές συναντήσεις.

Την όγδοη μέρα να μουνουχίζης τον κάπρο και το βόδι που δυνατά μουγκρίζει, και την δωδεκάτη τα υπομονετικά μουλάρια.

Στην μεγάλη εικοστή (τρίτο δεκαήμερο) τότε που οι μέρες γίνονται μεγαλύτερες, γεννιέται  ο άνδρας με δίκαιη κρίση. γιατί είναι προικισμένος με πολύ δυνατό μυαλό. Η δεκάτη είναι καλή για να γεννηθεί αγόρι, και για κορίτσι η τετάρτη από τη μέση (δεύτερη δεκάδα). αυτή την ημέρα δε, τα πρόβατα και τα βόδια τα στριφτόποδα και στα στριφτοκέρατα, και το σκυλί με τα σουβλερά δόντια, και τα υπομονετικά μουλάρια, να τα καταπραύνης χαϊδεύοντάς τα με τα χέρια σου. Αλλά τις τέταρτες ημέρες από την αρχή και το τέλος του μήνα , να προφυλάξης την ψυχή σου απ΄τις ψυχοφθόρες στενοχώριες, γιατί είναι αφιερωμένες αποκλειστικά στους θεούς.

Την τέταρτη ημέρα του μήνα να νυμφεύεσαι, αφού συμβουλευθής τους οιωνούς που θεωρούνται οι καλλίτεροι, για την πράξη αυτή.

Τίς πέμπτες να τις αποφεύγεις, επειδή είναι φοβερές και κακότυχες. γιατί λένε πως την πέμπτη ημέρα οι Ερινύες παραστάθηκαν στην γέννησι του Όρκου, που τον γέννησε η ΄Ερις, κακό μεγάλο για τους επιόρκους.

Την εβδόμη ημέρα, από την μέση του μηνός ( δεύτερο δεκαήμερο), το ιερό στάρι της Δήμητρας με μεγάλη προσοχή, σε ολοστρόγγυλο αλώνι να το βάζης κι ο υλοτόμος να κόβη ξύλα, κατάλληλα για οικοδόμησι και πολλά καραβόξυλα που αρμόζουν για την κατασκευή πλοίων.

Και την τετάρτη ημέρα του μήνα ν΄αρχίζης την κατασκευή πλοίων ελαφρών.-

Η ενάτη από την μέση του μηνός, είναι η καλύτερη για να αρχίσης ( να πίνης) απ΄το πιθάρι σου και να βάλης τον ζυγό στα βόδια, στα μουλάρια και στους γοργοπόδαρους ίππους,αλλά και για να τραβήξης το γοργοκίνητο πλοίο σου, με τα πολλά κουπιά, στο μαύρο πέλαγος και λίγοι είναι εκείνοι που μιλούν γι΄αυτήν αληθινά.

Την τετάρτη άνοιγε το πιθάρι. η τετάρτη ημέρα, από την μέση του μηνός, είναι απ΄όλες η πλέον ιερή , λίγη εξ΄άλλου γνωρίζουν πως μετά την εικοστή ημέρα του μήνα, είναι η καλλίτερη όταν χαράζει η Αυγή. μα προς το δειλινό είναι η χειρότερη.

Αυτές είναι οι ημέρες που είναι όφελος μεγάλο για τους ανθρώπους που κατοικούν την γή. οι άλλες είναι αδιάφορες, αβλαβείς και δεν φέρνουν τίποτα. άλλος την μία παινεύει κι άλλος την άλλη, και λίγοι μόνο γνωρίζουν πως η ημέρα άλλοτε αποβαίνει μητρυιά και άλλοτε μητέρα.

Ευτυχισμένος και ευλογημένος είναι εκείνος ο οποίος γνωρίζοντας όλα αυτά, εργάζεται χωρίς να εναντιώνεται στους αθανάτους, συμβουλευόμενος τους οιωνούς και αποφεύγοντας τις υπερβολές.

   *****************************

 

Σελήνη ἐκ τοῦ Ἑπτὰ Πλανῆται
καὶ Ἀνθρώπων
Ἐποχαί, Adriaen Collaert, πρὸ
3 αἰώνων

"...............Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας υπολόγιζαν τον χρόνο και τους μήνες με βάσι της αλλαγές της σελήνης, εφαρμόζοντας όμως τον χωρισμό του μηνός σε τρία δεκαήμερα "όλες οι αρχαίες Κοσμολογίες  βάσιζαν όλα τα μυστήριά τους στον αριθμό 10" λέει η Μπλαβάτσκυ , " όπου το ανώτερο τρίγωνο συμβόλιζε τον αόρατο και μεταφυσικό κόσμο, ενώ το κατώτερο τρία και τέσσερα, δηλαδή η Επταπλότητα, συβόλιζε την φυσική περιοχή".

Είναι γεγονός επίσης ότι το σύστημα των εβδομάδων, ενώ ήταν γνωστό, δεν χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα στον ελληνικό χώρο. Πολύ αργότερα και μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, επεβλήθη, καθώς τίποτα δεν έπρεπε να θυμίζη τους "ειδωλολάτρες" ΄Ελληνες.

Αναφέρουν πολλοί ιστορικοί ότι το επταδικό σύστημα μεταδόθηκε από τους Χαλδαίους σε άλλους λαούς και ήλθε τελικά στον ελληνικό χώρο. Θα χρησιμοποιήσουμε πάλι τα λόγια της Μπλαβάτσκυ η οποία λέει: " Δεν ήταν η ιουδαϊκή Βίβλος εκείνη που έβαλε σε προεξάρχουσα θέσι τον αριθμό επτά. Ο Ησίοδος πολύ πριν ακουστεί καν το Σάββατο του Μωϋσή, χρησιμοποίησε τα λόγια " η Εβδόμη είναι η ιερή ημέρα".

Οι Πυθαγόριοι δίδασκαν ότι η επτάς ονομάσθηκε από το ρήμα σέβω γι΄αυτού και την αποκαλούσαν "σεπτάδα" επειδή ήταν άξια σεβασμού, όπως έγραφε ο Πυθαγόρειος Πρώρος στο "Περί Εβδομάδος"βιβλίο του, λέει ο Νίκόμαχος Γερασηνός (1ος αι.μ.Χ)

Ακόμη, λέει ο Νικόμαχος ότι,  ονόμαζεν την επτάδα Αθηνά, επειδή, όπως και η θεά, είναι ανύπανδρη και παρθένος. Δεν έχει γεννηθεί από μητέρα, ιδιότητα του ζυγού αριθμού, ούτε έχει πατέρα, ιδιότητα του μονού αριθμού. ΄Οπως και η Αθηνά προέρχεται  από την κεφαλή του πατέρα  των πάντων, του Διός, έτσι και η επτάς εκπορεύεται από την κεφαλή πάντων των αριθμών, το ΄Ενα.

Η πρώτη ημέρα του μηνός (νουμηνία) ήταν αυτή κατά την οποίαν εμφανιζόταν το λεπτώτερο τμήμα της σελήνης ( δρέπανον ή μηνίσκος) και τελείωνε με την επανεμφάνισί του. 

 

Σελήνης προτομή του Jean-Leon Gerome

Οι μήνες του Αττικού ημερολογίου ήταν οι εξής:

Εκατομβαιών 15 Ιουλ-15 Αυγ.(περίπου)

Μεταγειτνιών 15 Αυγ.-15 Σεπτ.

Βοηδρομιών 15 Σεπτ.-15 Οκτ.

Πυανεψιών 15 Οκτ.-15 Νοεμβρ.

Μαιμακτηριών 15 Νοεμβρ.-15 Δεκεμβρ.

Ποσειδεών 15Δεκεμβρ.- 15 Ιανουαρ.

Γαμηλιών 15 Ιαν.-15 Φεβ.

Ανθεστηριών 15 Φεβ.-15 Μαρτ.

Ελαφηβολιών 15 Μαρτ.-15 Απρ.

Μουνηχιών 15 Απρ.-15 Μαίου

Θαργηλιών 15 Μαίου- 15 Ιουν.

Σκιροφοριών 15 Ιουν.-15 Ιουλ.

Ημέρες Αττικού Ημερολογίου

1.  Νουμηνία ή πρώτη ισταμένου.
2. δευτέρα     ισταμένου
3. τρίτη             "
4. τετάρτη         "
5. πέμπτη          "
6. έκτη              "
7. εβδόμη          "
8. ογδόη            "
9. ενάτη            "
10. Δεκάτη          "
11. Πρώτη μεσούντος
12. δευτέρα  "
13. τρίτη      "
14. τετάρτη  "
15. πέμπτη   "
16. έκτη       "
17. εβδόμη   "
18. ογδόη     "
19. ενάτη     "
20. Δεκάτη μεσούντος ή Εικάς
21. Δεκάτη φθίνοντος
22. ενάτη      "
23. ογδόη      "
24. εβδόμη    "
25. έκτη        "
26. πέμπτη    "
27. τετάρτη   "
28. τρίτη       "
29. δευτέρα  "
30. ΄Ενη και Νέα και Τριακάς

 Ονομασία   Ημερών

΄Ελληνες      Λατίνοι       Χαλδαίοι     Εβραίοι            Χριστιανοί

Ηλίου            Solis            Shamash     1η Σαββάτων     Κυριακή

Σελήνης        Lunae          Sin              2η Σαββάτων     Δευτέρα

΄Αρεως          Martis          Minurti       3η Σαββάτων     Τρίτη

Ερμού            Mercurii      Nabu          4η Σαββάτων     Τετάρτη

Διός               Jovis            Marduk      5η  Σαββάτων     Πέμπτη

Αφροδίτης     Veniris         Ishtar          Παρασκευή        Παρασκευή

Κρόνου          Saturnis       Norigal        Σάββατο             Σάββατο

                           

Σελήνη σε άρμα, C. Lasinio.

Ο Ησίοδος καταγράφει ένα "ιερό ημερολόγιο" και έναν κατάλογο με κατάλληλες ή όχι ημέρες για ορισμένες εργασίες.΄Ισως οι παλαιές γνώσεις των άστρων και άλλων φυσικών φαινομένων είχαν αρχίσει να χάνωνται και επικαλύφθηκαν με τις αγαθές ή αποφράδες ημέρες μετά από κάποια παρέμβασι του ιερατείου των Δελφών. ΄Ισως ο ίδιος ο Ησίοδος είδε την ανάγκη προφύλαξης των απλών ανθρώπων. Το γεγονός πάντως είναι ότι έγινε κάποια αντικατάστασις παλαιών πρακτικών και γνώσεων με οδηγίες που αφήνουν την εντύπωση κάποιας δεισιδαιμονίας. Πρέπει να πούμε όμως ότι κάτι παρόμοιο ισχύει μέχρι και σήμερα με τη θρησκεία να παίζη κύριο ρόλο. Ο απλός λαός θέλει κάποια πυξίδα που να διευκολύνη τη ζωή του.

Ο βασικός σχεδιασμός, για τον διαχωρισμό των ημερών, προήλθε από τις φάσεις της Σελήνης. Για να υπάρξη καλό αποτέλεσμα πρέπει το οποιοδήποτε έργο να γίνεται τις πρώτες ημέρς, καθώς το φεγγάρι γεμίζει. Αντίθετα οι φθίνουσες ημέρες  δεν είναι ευνοϊκές.Αυτόν τον διαχωρισμό τον συναντούμε και στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η δωδεκάτη ημέρα (δευτέρα μεσούντος) θεωρείται προσφορώτερη για εργασίες και για εορτασμούς. ΄Ομως οι πλέον ευνοϊκές ημέρες είναι αυτές με την πανσέληνο. Αυτός , σε γενικές γραμμές είναι ο διαχωρισμός των Ημερών και πάνω εκεί στηρίσχθηκαν οι διάφορες εορτές. 

Απ΄όλες τις ημέρες ξεχωρίζει, ο Ησίοδος, την "τριηκάδα" ή "τριακάδα" ή " ένη (παλαιά) και νέα". Είναι μιά πολύ σημαντική ημέρα του μηνός, διότι συμμετέχει και στον απερχόμενο μήνα και στον νέο, "...του μεν φθίνοντος μηνός, του δισταμένοιο. την τριακάδα λέγει. τον μήνα έχειν φησί ημέρας είκοσιεννέα, ώστε την τρικάδα μέρος έχειν και του παρωχηκότος και του επιόντος μηνός" (Ησύχιος- Λεξικόν). Ενώ ο Αρποκρατίων για το " ένη και νέα" λέει τα εξής : "ένη και νέα. Υπερείδης εν τω προς Υγιαίνοντα. την υφ΄ημών τριακάδα καλουμένην ένην ( από το έν) και νέαν καλούσι Αθηναίοι από του την τελευτήν έχειν του προτέρου μηνός και την αρχήν του υστέρου". Στην Σούδα βλέπουμε την έκφρασι "τας εν άδου τριακάδας", για αυτούς που " επί των περέργων και τα αποκεκρυμμένα γινώσκειν ζητούντων".

 Η τριακοστή του μηνός , λέει ο Ησίοδος, είναι η πλέον κατάλληλη για έναν απολογισμό του παρελθόντος μηνός, αλλά και για την πληρωμή των εργαζομένων. Ισοζύγιο και μισθοδοσία, δηλαδή, όπως θα έλεγε και ένας σύγχρονος οικονομολόγος. Μας δίνει επίσης , ο Ησίοδος, την πληροφορία ότι στην εποχή του ο μήνας είχε τριάντα ημέρες. Και συνεχίζει τον κατάλογό του δίνοντας τις ιδιότητες των Ημερών ώστε οι άνθρωποι να γνωρίζουν την αλήθεια, όπως λέει χαρακτηριστικά.

              

Ἑβδομάδος ἡμέραι, ῥωμαικὸν ψηφιδωτόν. Ἡ Σελήνη ἐφορεύει τὴν δευτέραν ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος, Ἀπὸ Βίλλα ἐς Orbe-Bosceaz Ἐλβετία, 11ος αἰ. μ.Ὀ.

Αποσπάσματα σχολίων και απόδοσις αρχαίου κειμένου Απόστολος Γονιδέλλης " ΗΣΙΟΔΟΣ, ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ".

φωτογραφίες από " Αστρολογικόν"