ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑ

                                                                     
Ἡ αἰσχροκέρδεια 1 εἶναι ἐπιθυμία αἰσχροῦ (ἀθεμίτου) κέρδους. Ἰδοὺ δὲ τί λογῆς ἄνθρωπος εἶναι ὁ αἰσχροκερδής. Ὅταν προσφέρῃ δεῖπνον δὲν παραθέτει εἰς τὸ τραπέζι ἀρκετὸ ψωμί. — Ζητεῖ νὰ δανεισθῇ ἀπὸ ξένον ποὺ κατέλυσε εἰς τὸ σπίτι του.-Ὅταν μοιράζῃ τεμάχια κρέατος 2, λέγει ὅτι εἶναι δίκαιον νὰ δίδεται διπλὸ μερίδιον εἰς τὸν μοιράζοντα καὶ ἀμέσως τὸ δίδει εἰς τὸν ἑαυτόν του.-Ὅταν πωλῇ κρασί, τὸ δίδει μὲ νερὸ καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς φίλους του.— Εἰς τὸ θέατρον πηγαίνει μὲ τοὺς υἱούς του τότε, ὅταν οἱ θεατρῶναι ἐπιτρέπουν τὴν εἶσοδον δωρεάν. — Ὅταν ὡς πρεσβευτὴς μεταβαίνῃ εἰς ξένην χώραν μὲ ἔξοδα τοῦ δημοσίου, τὰ μὲν ὁδοιπορικὰ ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὴν πόλιν τὰ ἀφήνει εἰς τὸ σπίτι του, ζητεῖ δὲ δανεικὰ ἀπὸ τοὺς συμπρεσβευτάς του.— Εἰς τὸν δοῦλον 3 ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ θέτει φορτίον περισσότερον παρ' ὅσον ἠμπορεῖ νὰ σηκώσῃ καὶ ἐξοδεύει διὰ τὴν τροφήν του ἐλάχιστα ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους—- Ζητεῖ τὸ μερίδιόν του ἀπὸ τὰ δῶρα 4 ποὺ ἐδόθησαν εἰς τοὺς πρεσβευτὰς καὶ τὸ πωλεῖ.— Ὅταν ἀλείφεται εἰς τὸ λουτρόν, λέγει εἰς τὸν δοῦλόν του ‘εἶναι ταγγὸ τὸ λᾷδι ποὺ μοῦ ἀγόρασες’ καὶ συγχρόνως ἀλείφεται μὲ τὸ λᾷδι τοῦ γείτονος.— Εἶναι ἱκανὸς νὰ ζητήσῃ ἀπὸ τοὺς δούλους του μερίδιον καὶ ἀπὸ τὰ χάλκινα 5 νομίσματα ποὺ εὗρον εἰς τὸν δρόμον λέγων ‘τὰ εὑρήματα εἶναι κοινά’.— Ὅταν δώσῃ τὸ φόρεμά του νὰ πλυθῇ καὶ δανεισθῇ ἄλλο ἀπὸ φίλον του, τὸ κρατεῖ ἕως ὅτου νὰ τὸ ζητήσουν ὀπίσω· καὶ ἄλλα παρόμοια. Μὲ μέτρον Φειδώνειον 6 ποὺ ἔχει πάτον καμπυλωτὸν πρὸς τὰ μέσα μετρᾷ ὁ ἴδιος τὰ τρόφιμα εἰς τοὺς ὑπηρέτας του, ἀφοῦ κόψῃ μὲ τὴν ῥίγλαν ὅσον τὸ δυνατὸν περισσότερον ποσὸν ἀπὸ τὴν κορυφὴν τοῦ μέτρου.— Ἀπὸ φίλον του, ποὺ νομίζει ὅτι ἠγόρασε κάτι μὲ τιμὴν συμφέρουσαν, τὸ ἀγοράζει καὶ ἔπειτα τὸ πωλεῖ.— Ὅταν πληρώνῃ χρέος του τριάκοντα μνῶν, κρατεῖ ἔκπτωσιν τέσσαρας δραχμάς.— Ὅταν οἱ υἱοί του δὲν πηγαίνουν εἰς τὸ σχολεῖον ἕνεκα ἀσθενείας, ἀφαιρεῖ τὸ ἀνάλογον ἀπὸ τὸν μισθὸν τοῦ διδασκάλου.— Κατὰ τὸν μῆνα Ἀνθεστηριῶνα δὲν τοὺς στέλλει εἰς τὰ μαθήματα, διὰ νὰ μὴ πληρώσῃ τὸν μισθὸν ἕνεκα τῶν πολλῶν ἑορτῶν 6.— Ὅταν εἰσπράττῃ ἀπὸ τὸν δοῦλόν του τὸ νόμιμον μερίδιον 7 εἰς νόμισμα χαλκοῦν ἀπὸ τὴν μισθοδοσίαν ποὺ ἔλαβεν ἐκεῖνος εἰς ξένην ὑπηρεσίαν, ζητεῖ καὶ τὴν καταλλαγήν, (δηλ. τὴν διαφορὰν τῆς τροπῆς τῶν χαλκίνων νομισμάτων εἰς ἀργυρᾶ).— Τὸ ἴδιον δὲ κάμνει καὶ ὅταν λαμβάνῃ λογαριασμὸν ἀπὸ τὸν διαχειριστήν.— Ὅταν γίνεται εἰς τὸ σπίτι του μὲ συνεισφορὰς τὸ δεῖπνον τῶν φρατόρων 8, ζητεῖ καὶ διὰ τοὺς δούλους του τροφὴν ἀπὸ τὸ κοινὸν τραπέζι, καταγράφει δὲ τὰ μισοφαγωμένα ῥεπάνια ποὺ ἀπομένουν, διὰ νὰ μὴ τὰ πάρουν οἱ ὑπηρέται.— Ὅταν ταξιδεύῃ μὲ φίλους, μεταχειρίζεται τοὺς δούλους ἐκείνων, τὸν δὲ ἰδικόν του μισθώνει εἰς ἄλλους χωρὶς νὰ καταβάλῃ εἰς τὸ κοινὸν τὸν μισθόν.— Εἰς ἕνα δεῖπνον 9 ποὺ ἔγινε μὲ συνεισφορὰς εἰς τὸ σπίτι του λογαριάζει καὶ τὰ ἀσήμαντα πράγματα ποὺ ἐπρόσφερε αὐτός, δηλ. ξύλα, φακῆν, ξίδι, ἅλας, λᾷδι διὰ τὸν λύχνον.—Ἐὰν φίλος του νυμφεύεται ἢ ὑπανδρεύῃ τὴν κόρην του, ἀπουσιάζει χρόνον τινά πρὸ τοῦ γάμου, διὰ νὰ μὴ στείλῃ τὸ συνηθισμένον δῶρον.—Ἀπὸ τοὺς γνωρίμους του δανείζεται τοιαῦτα πράγματα10 ποὺ οὔτε τὰ ἀπαιτεῖ κανεὶς οὔτε ἂν τοῦ τὰ ἐπιστρέψουν, καταδέχεται νὰ τὰ λάβῃ ὀπίσω.

                                    ***********************************************************

  1. Κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη ἡ αἰσχροκέρδεια εἶναι εἶδος ἀνελευθερίας καὶ φιλαργυρίας καὶ σχετίζεται μὲ τὴν ἀναισχυντίαν, τῆς ὁποίας τὸν ὁρισμὸν ἴδε (9). Ὁ αἰσχροκερδὴς καὶ ὁ ἀναίσχυντος εἶναι καὶ οἱ δύο πλεονέκται, ὅταν πρόκειται περὶ κέρδους.
       2. Δὲν φαίνεται εἰς ποίαν περίπτωσιν καὶ διατὶ γίνεται ἡ διανομή.
       3. Κατὰ τὰ ταξίδιά των οἱ ἀρχαῖοι ἔφεραν καὶ στρώματα καὶ ἄλλας ἀποσκευάς, διὰ τοῦτο εἶχαν μαζί των δούλους διὰ νὰ τὰ σηκώνουν.
       4. Ἡ ἀποζημίωσις τὴν ὁποίαν ἔδιδαν οἱ A)θηναῖοι εἰς τοὺς ἀπεσταλμένους των ἦτο 1 1/2 δρχ. ἡμερησίως· ἀλλ’ ἐκτὸς τούτου ἐλάμβανον οὗτοι ἀπὸ τὰ ξένα κράτη, ὅπου ἐστέλλοντο, καὶ τρόφιμα ὡς δῶρα, τὰ ὁποῖα ἐλέγοντο ξένια καὶ ὑπερέβαιναν συνήθως τὰς ἀνάγκας των· ἀπὸ τὰ δῶρα αὐτὰ ζητεῖ ὁ αἰσχροκερδὴς τὸ μερίδιόν του διὰ νὰ τὸ πωλήσῃ.
       5. Χαλκοῦς ἦτο μικρὸν χάλκινον νόμισμα 1/8 τοῦ ὀβολοῦ.
       6. Φειδώνειον μέτρον ὠνομάσθη ἀπὸ τὸν βασιλέα τοῦ Ἄργους Φείδωνα, ὁ ὁποῖος πρῶτος λέγεται ὅτι εἰσήγαγε τὴν χρῆσιν τοῦ νομίσματος. Τὸ μέτρον τοῦτο (ἀλεύρου ἢ ὀσπρίων) ἦτο μικρότερον τοῦ μέτρου τοῦ Σόλωνος, εἶχε δὲ καὶ καμπυλότητα εἰς τὸν πυθμένα πρὸς τὰ ἐντός, διὰ τοῦτο μετεχειρίζετο αὐτὸ ὁ αἰσχροκερδὴς ἀφαιρῶν μάλιστα τὸ ὑπερέχον τοῦ περιεχομένου του μὲ τὴν ἀπομάκτραν (ῥίγλαν), ὥστε νὰ κερδίζῃ ὅσον τὸ δυνατὸν περισσότερον ἀπὸ τὰ τρόφιμα ποὺ ἔδιδε εἰς τοὺς δούλους του.
       6. Ἀνθεστηριὼν ὠνομάσθη ὁ ὄγδοος μὴν τοῦ ἔτους (15 Φεβρ.—15 Μαρτ.) διὰ τὴν τελουμένην τότε ἑορτὴν τῶν ἀνθέων (τὰ Ἀνθεστήριἀ· ἀλλ’ ἐκτὸς αὐτῆς ἐτελοῦντο κατ’ αὐτὸν καὶ τὰ Μικρὰ Μυστήρια καὶ τὰ Διάσια καὶ ἐμποροπανήγυρις, ὥστε ὁλόκληρος σχεδὸν ὁ μὴν ἦτο ἀφιερωμένος εἰς ἑορτάς.
       7. Οἱ δοῦλοι εἰργάζοντο πολλάκις καὶ εἰς ξένην ὑπηρεσίαν, ἀλλ’ ἐκ τοῦ μισθοῦ ποὺ ἐλάμβανον τότε ἔπρεπε νὰ δώσουν μερίδιον καὶ εἰς τοὺς κυρίους των· τοῦτο ἐλέγετο ἀποφορά. Ὁ αἰσχροκερδὴς ὄχι μόνον τὴν ἀποφορὰν ἐλάμβανεν ἀπὸ τὸν δοῦλόν του, ἀλλ’ ἐζήτει καὶ τὴν καταλλαγήν, δηλ. τὴν νομισματικὴν διαφοράν, ἂν ἡ ἀποφορὰ ἦτο εἰς χάλκινα νομίσματα.
       8. Oἱ Ἀθηναῖοι πρὸ τοῦ Κλεισθένους ἦσαν χωρισμένοι εἰς 4 φυλάς, ἑκάστη δὲ φυλὴ εἰς τρεῖς φράτρας καὶ ἑκάστη φράτρα περιελάμβανε 30 γένη· ὥστε ὑπῆρχον 4 φυλαί, 12 φράτραι καὶ 360 γένη. Οἱ ἀνήκοντες εἰς τὴν αὐτὴν φράτραν ἐλέγοντο φράτορες καὶ συνεδέοντο μὲ συγγενικοὺς δεσμοὺς καὶ θρησκευτικὰ ἔθιμα. Ὅταν κατέγραφον τὰ τέκνα των εἰς τὴν φράτραν ἔδιδαν ἑστίασιν πολλάκις δὲ συνεκρότουν καὶ κοινὰ δεῖπνα μὲ ἑράνους· περὶ τοιούτου δείπνου φαίνεται ὅτι πρόκειται καὶ ἐδῶ.
       9. Ὁ αἰσχροκερδής, εἰς τοῦ ὁποίου τὸ σπίτι γίνεται τὸ γεῦμα μὲ συνεισφοράς, καταγράφει καὶ μερικὰ ἐλαχίστης ἀξίας πράγματα ποὺ προσφέρει, διὰ νὰ πληρωθῆ.
       10. Τὰ ἀσήμαντα καὶ μικρὰ ταῦτα πράγματα ποὺ οἱ γείτσνες δανείζονται μεταξύ των καὶ τῶν ὁποίων ἡ ἐπιστροφὴ ἢ μὴ ἐπιστροφὴ δὲν λαμβάνεται ὑπ' ὅψιν εἶναι· ἅλας, φυτίλι τοῦ λύχνου, κύμινον, ὀρίγανον κλπ.
ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ Ν.ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ , ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΔΑΥΙΔ