ΑΔΩΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Η Αφροδίτη και ο Άδωνις. Αττική ερυθρόμορφη λήκυθος σε σχήμα αρυβάλλου από τον καλλιτέχνη Αίσονα, περ. 410 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου.

“ ' Aδωνι, σήκω λίγο, φίλα με για μιάν ακόμα φορά

Φίλα με έτσι που το φίλημά σου να ζήσει.

΄Ετσι που το πνεύμα σου στο σώμα μου

Και στο αίμα μου να χαθεί.

Φίλα με έτσι που να βυζάξω τις χάρες σου

Και το χυμό του έρωτά σου να πιώ.

Πάρτονε Περσεφόνη πάρτονε τον άνδρα μου

Είσαι δυνατή περισσότερο από μένα.

΄Ολη η ομορφιά  σε σένα έρχεται  κάτω

Στον μισητό ΄Αδη. Κι είμαι κακότυχη εγώ

Κι έχω τη δυστυχία αχόρταγη.

Κλαίω τον ΄Αδωνι που μου πέθανε και σε φοβάμαι»

Επιτάφιος Αδώνιδος, Βίωνας

Ο Άδωνις ή και Άδωνης μυθολογείται ότι ήταν ένας ωραίος νέος, αγαπημένος της Αφροδίτης. Η Αφροδίτη, «τιμωρώντας» τη Σμύρνα ή Mύρρα (μετέπειτα μητέρα του Αδώνιδος), την έκανε να νιώσει μεγάλο έρωτα για τον Kινύρα, τον οποίο και παραπλάνησε, προκειμένου να ικανοποιήσει τον έρωτά της. Καρπός αυτής της ενώσεως υπήρξε ο Άδωνις, ο οποίος ήταν πολύ όμορφος από τη νηπιακή του ακόμα ηλικία. Η θεά τον έκρυψε μέσα σε μία λάρνακα (κιβώτιο) (σημείωση: στην Κύπρο υπάρχει η πόλη Λάρνακα), που την έδωσε στην Περσεφόνη προς φύλαξη. Σε άλλη εκδοχή του μύθου μητέρα του ήταν η Μεθάρμη και αδέλφια του ο Οξύπορος, η Ορσεδίκη, η Λαογόρη και η Βραισία^[1].

Ωστόσο, άλλη εκδοχή του μύθου μάς λέει ότι ο Kινύρας ήταν πατέρας της Σμύρνας. Όταν ανακάλυψε ότι παραπλανήθηκε και έσμιξε με την κόρη του, γεμάτος οργή και αποτροπιασμό την κυνήγησε για να τη σκοτώσει. Η Σμύρνα κατάφερε να ξεφύγει και έτρεξε προς τα βουνά. Εκείνος την πρόλαβε, σήκωσε το σπαθί του και ήταν έτοιμος νά της πάρει το κεφάλι, αλλά η Αφροδίτη, παρεμβαίνοντας, πρόλαβε και μεταμόρφωσε τη Σμύρνα στο ομώνυμο φυτό. Καθώς το σπαθί συνέχισε την πορεία του και έκοψε την ήδη μεταμορφωθείσα σε φυτό Σμύρνα, ξεπετάχτηκε από τον κορμό της ο Άδωνις. Τον πήρε τότε η θεά και τον παρέδωσε στην Περσεφόνη μέσα σε μία λάρνακα, όπως προείπαμε. Όταν η Περσεφόνη άνοιξε το κιβώτιο και αντίκρισε την ομορφιά του μωρού, αποφάσισε μυστικά να μην επιστρέψει ξανά τον Άδωνη. Έτσι, όταν εκείνος μεγάλωσε, αρνήθηκε να τον παραδώσει στην Αφροδίτη. Η τελευταία κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο, όπου έμενε η Περσεφόνη μαζί με τον Άδη, για να λυτρώσει τον αγαπημένο της από την κυριαρχία του θανάτου.

Η θεϊκή «διαμάχη» που προέκυψε μεταξύ της θεάς του Έρωτα και της θεάς του Θανάτου, ρυθμίστηκε από τον Δία ως εξής: Ο Άδωνις να μένει το ένα τρίτο του χρόνου στον Κάτω Κόσμο με την Περσεφόνη, το άλλο τρίτο του χρόνου να μένει στον Επάνω Κόσμο με την Αφροδίτη, και το απομένον τρίτο, όπου διάλεγε εκείνος. Η Αφροδίτη χρησιμοποιώντας τη μαγική της ζώνη στην οποία δεν μπορούσε κανείς να αντισταθεί, κατάφερε να της αφιερώσει την επιλογή του.

Έτσι, ο Άδωνις περνούσε τα δύο τρίτα του χρόνου με την Αφροδίτη και το ένα τρίτο με την Περσεφόνη. Tελικά, μετά από χρόνια, ο ωραίος νέος σκοτώθηκε στη διάρκεια ενός κυνηγιού από έναν κάπρο. Η Αφροδίτη θρήνησε πικρά τον αγαπημένο της. Από το αίμα του Αδώνιδος πρόβαλαν για πρώτη φορά από το χώμα τα κόκκινα ρόδα - τριαντάφυλλα, ενώ από τα δάκρυα της θεάς φύτρωσαν οι ανεμώνες. Η Αφροδίτη παρεκάλεσε την Περσεφόνη να αφήνει τον Άδωνη να ανεβαίνει στη γη. Η Περσεφόνη δέχθηκε, και ο Άδωνις ανεβαίνει στη γη και μένει έξι μήνες με την Αφροδίτη, ενώ τους υπόλοιπους έξι μήνες μένει με την Περσεφόνη.

Πηγή : Βικιπαίδεια

A. Caracci

         

Τα Αδώνια τα συναντούμε για πρώτη φορά, στη Βύβλο της Φοινίκης. Από τη Φοινίκη μεταφέρθηκαν στην Ασσυρία, στη Βαβυλωνία, στην Περσία, στην Κύπρο, στη Ρόδο, όπου υπήρχε και αδελφότητα της οποίας τα μέλη λέγονταν «Αδωνιασταί» και από του Πελοποννησιακού πολέμου και σε άλλα μέρη της Ελλάδος. Ο Mackey μάλιστα υποστηρίζει πως εισήχθησαν και στην Ιουδαία όπου σε κάποια  εποχή  οι γυναίκες συνήθιζαν να θρηνούν μια φορά  το χρόνο τον ΄Αδωνι που τον έλεγαν Θαμμούζ. 

Στη Βύβλο οι τελετές άρχιζαν κατά την περίοδο που  τα νερά του ποταμού ΄Αδωνι, ο οποίος πηγάζει από το Λίβανο χρωματίζονταν ερυθρωπά από το χρώμα της λάσπης που παρέσυραν.Πίστευαν  ότι η πληγή του ΄ Αδωνι ανανεωνόταν κάθε χρόνο και ότι το ποτάμι χρωματιζόταν κόκκινο από το αίμα του ΄Αδωνι. Πρώτα γιόρταζαν το θάνατο και κατόπιν την ανάσταση.

Το όνομα ΄Αδωνις κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται  από την φοινικική επίκληση  Αντον-ί που σημαίνει « Κύριέ μου»

Ο Ησίοδος μνημονεύει τον ΄Αδωνι σαν γιο του Φοίνικα και της Αλφεσίβοιας, υποδηλώνοντας καθαρά τη φοινικική προέλευσή του. Σαφή δείγματα της λατρείας του έχουμε από τον 5^ο αι. Τα «Αδώνια» αφού πέρασαν από την Κύπρο και τη Ρόδο, έκαναν την εμφάινισή τους και στον ηπειρωτικό ελληνικό χώρο για να επεκταθούν αργότερα  ακόμη και στη Ρώμη.

Τα «Αδώνια» κατά τον Κοσμά Πολίτη, « ήταν εορτή εις μνήμην του θανάτου και της αναστάσεως του θεού της βλαστήσεως Αδώνιδος, ετελούντο δε εν Αθήναις και εν άλλαις πόλεσι της Ελλάδος περί τα τέλη του Μαρτίου περίπου, εν δε ταις αστικαίς πόλεσι και εν Αλεξανδρεία κατά φθινόπωρον λήγον και παρετείνοντο επί μίαν εβδομάδα ως εορτή πένθιμος δια τα πάθη του Θεού, μετά δε την πάροδον των πενθίμων  ημερών  επανηγυρίζετο εν οργιαστική χαρά η ανάστασις αυτού».

Ο Πλούταρχος στον «Αλκιβιάδη» αναφέρει «Γιατί τις ημέρες εκείνες γιορτάζονταν τα Αδώνια και οι γυναίκες τοποθετούσαν σε πολλά σημεία ομοιώματα νεκρών                     , έκαναν με κλάματα αναπαραστάσεις κηδειών κι΄εψελλον  θρήνους».Αναφορές στα Αδώνια κάνει και ο Αριστοφάνης.

Antonio Canova

Στην Αθήνα  την πρώτη ημέρα που λεγόταν και «αφανισμός « οι γυναίκες, μαυροφορεμένες, τελούσαν τα καθιερωμένα για την κηδεία και θρηνούσαν για το χαμό του Θεού. ‘ Επειτα περιέφεραν στους δρόμους ομοιώματα του ΄Αδωνι που ήταν νεκροστολισμένα και συνάμα χτυπούσαν τα στήθη τους κι έψελναν τα «αδωνίδια»-δηλαδή πένθιμους ύμνους- με τη συνοδεία αυλού. Στο τέλος τα είδωλα τα έρριχναν σε μιά βρύση ή σ΄ένα ποτάμι. Η πένθιμη τελετή λεγόταν «αδωνιασμός ή αδωνισμός».

Τη δεύτερη μέρα γιόρταζαν με γέλια και χαρές την αναγέννηση του ΄Αδωνι, την "εύρεση". Στη διάρκεια των Αδωνίων, σε πολλά μέρη των Αθηνών, έβλεπε κανείς τάφους μέσα στους οποίους είχαν τοποθετήσει ομοιώματα του ΄Αδωνι. Γύρω απ΄αυτούς, οι γυναίκες έβαζαν πήλινα αγγεία ή χύτρες ή κάνιστρα γεμάτα με χώμα στα οποία είχαν φυτέψει ή τοποθετήσει εφήμερα άνθη και φυτά και κυρίως μαρούλια, τα οποία αναπτύσσονταν γρήγορα αλλά και μαραίνονταν γρήγορα, όπως η ζωή του νεαρού θεού. Επειδή δε αυτά ομοίαζαν με τεχνητούς κήπους, τα έλεγαν «κήπους Αδώνιδος».

                                                                                 

Κήποι Αδώνιδος

Χαρακτηριστικός και ο Ορφικός ύμνος Αδώνιδος:

 Κλῦθί μου εὐχομένου, πολυώνυμε, δαῖμον ἄριστε, ἁβροκόμη, φιλέρημε, βρύων ὠιδαῖσι ποθειναῖς, Εὐβουλεῦ, πολύμορφε, τροφεῦ πάντων ἀρίδηλε,   κούρη καὶ κόρε, † σὺ πᾶσιν † θάλος αἰέν, Ἄδωνι, σβεννύμενε λάμπων τε καλαῖς ἐν κυκλάσιν ὥραις, αὐξιθαλής, δίκερως, πολυήρατε, δακρυότιμε, ἀγλαόμορφε, κυναγεσίοις χαίρων, βαθυχαῖτα, ἱμερόνους, Κύπριδος γλυκερὸν θάλος, ἔρνος Ἔρωτος, Φερσεφόνης ἐρασιπλοκάμου λέκτροισι λοχευθείς, ὃς ποτὲ μὲν ναίεις ὑπὸ Τάρταρον ἠερόεντα, ἠδὲ πάλιν πρὸς Ὄλυμπον ἄγεις δέμας ὡριόκαρπον· ἐλθέ, μάκαρ, μύσταισι φέρων καρποὺς ἀπὸ γαίης.

΄Ακουσε την προσευχή μου , ώ ένδοξε , άριστε θεέ, με την κομψή κόμη, φίλε της μοναξιάς, που είσαι γεμάτος από περιπόθητους καρπούς.

'Ω Ευβουλέα με τις πολλές μορφές, φανερέ ανατροφέα των πάντων, που είσαι θηλυκός κι΄αρσενικός , ώ ΄Αδωνι, σ΄όλα είσαι πάντοτε το ωραίο βλαστάρι, σβήνεις και λάμπεις σε ωραίες κυκλικές εποχές , βοηθείς στην αύξηση των καρπών, έχεις δύο κέρατα, είσαι πολύ αγαπητός, σε τιμούν με δάκρυα, έχεις μορφή που λάμπει, χαίρεσαι το κυνήγι, έχεις αξιέραστη ψυχή , είσαι το γλυκό τέκνο της Κύπριδας. Βλαστάρι του έρωτα και γεννήθηκες στα κρεβάτια της Περσεφόνης με τα όμορφα μαλλιά .σύ άλλοτες κατοικείς κάτω από τον σκοτεινό Τάρταρο, κι΄άλλοτε φέρνεις το σώμα σου, όταν ωριμάσει στον καιρό του , προς τον ΄Ολυμπο. Έλα , ώ μακάριε και φέρε στους μύστες καρπούς από τη γή.

Το ότι ο ΄Αδωνις είναι ηλιακός θεός φαίνεται και από τον ΄Υμνο στον ΄Ηλιο του Πρόκλου,όπου αναφέρεται, ότι ο ΄Ηλιος εξυμνείται ως πατέρας του Διονύσου, ως ΄Αττις και ως τρυφερός ΄Αδωνις.

 Antonio Canova

Πολύ λίγα γνωρίζουμε για τα Αδώνια μυστήρια. Ο Δούνκαν γράφει πως αντικείμενο της μύησης ήταν η θλίψη της Αφροδίτης, ο θάνατος και η ανάσταση του ΄Αδωνι. Ολάκερη εβδομάδα αφιερωνόταν στην τελετή. ΄Όλα τα σπίτια καλύπτονταν με μαύρα υφάσματα. Πένθιμες πομπές περνούσαν στους δρόμους της πόλης, ενώ οι πιστοί χτυπιούνταν κι έβγαζαν άγριες κραυγές. ΄Αρχιζαν τότε τα όργια, στα οποία γινόταν αναπαράσταση του μυστηρίου του θανάτου  του ΄Αδωνι. Επακαλουθούσε εικοσιτετράωρη νηστεία στο τέλος της οποίας οι ιερείς ανάγγελναν την ανάσταση του θεού. Χαρά τότε πλημμύριζε τους γιορταστές και οι τελετές τελείωναν με μουσική και χορούς. 

Ο Ιούλιος Φερμίκιος, Χριστιανός συγγραφέας του 4ου αιώνα, σ΄ένα λόγο του που απευθυνόταν στους αυτοκράτορες Κώνστα και Κωνστάντιο περιγράφει ως εξής ένα μέρος των τελετών:

Μια ορισμένη νύχτα, ένα ομοίωμα τοποθετείται πάνω σε μιά κλίνη και το θρηνούν με πένθιμες κραυγές. ΄Όταν τέλος χορτάσουν με τους ψεύτικους θρήνους, εισάγεται φως και ο ιερέας, αφού πρώτα μυρώσει τα στόματα όλων εκείνων που θρηνούσαν, ψιθυρίζει με απαλή φωνή

Θαρρείτε μύσται του Θεού σεσωσμένοι

Έσται γαρ ημίν εκ πόνων σωτηρία.

Ο Μackey υποστηρίζει πως τα Αδώνια Μυστήρια συνδέονται με τον Τεκτονισμό για δύο λόγους : O πρώτος λόγος είναι ότι ο συμβολισμός και η εσωτερική τους διδασκαλία, όπως και ο θρησκευτικός τους σκοπός είναι ο τρόπος της αποδείξεως αυτού, έχουν πολύ μεγάλες  αναλογίες με τον  Ελεύθερο τεκτονισμό, πολύ μεγαλύτερες κάθε άλλου Μυστηρίου ή τρόπου μύησης του αρχαίου κόσμου. Υποστηρίζει δηλαδή ότι τα Αδώνια Μυστήρια, είχαν σαν σκοπό την μεταξύ των μυημένων διάδοση του κρυμμένου άλλοτε δόγματος για τη μέλλουσα ζωή. 

΄Ο μύθος του ΄Αδωνι στη Συρία, καθώς και του ΄Οσιρι στην Αίγυπτο, του ΄Αττι στη Σαμοθράκη ή του Διονύσου  στην Ελλάδα , συμβολίζει τις δύο μεγάλες ιδές της παρακμής  και της ανόρθωσης. Αυτοί οι μύθοι , που εμφανίζονται  άλλοτε σαν σκοτάδι  και φως και άλλοτε σαν θάνατος και ζωή, μα που διατηρούν πάντοτε την αχώριστη ιδέα ότι  κάτι χάθηκε και ξαναβρέθηκε, δίδασκαν με την ερμηνεία τους, όπως και ο Ελευθεροτεκτονισμός  σήμερα με το παραπλήσιο σύστημα  αλληγοριών, ότι ύστερα από το θάνατο του σώματος, έρχεται η αιώνια ζωή της ψυχής. 

Μ΄αυτό τον τρόπο ο  ερευνητής – ελεύθερος τέκτων- μπορεί να βρει την αναλογία που υπάρχει ανάμεσα στο συμβολισμό των Αδωνίων Μυστηρίων και στο συμβολισμό τους Ανάστασης του Χριστού.  Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, ο κύριος τόπος της τέλεσης τους φέρενει σε στενή επαφή με την παράδοση για τη Βασιλική Τέχνη. Γιατί τα Αδώνια τελούνταν, προπαντός στη Φοινικική πόλη Βϋβλο, που στην Παλαιά Διαθήκη φέρεται με το όνομα Γιβάλ και οι κάτοικοί της Γιβαλίτες ή Γίβλιοι για τους οποίους γίνεται λόγος στο Α΄Βιβλίο των Βασιλέων (κεφ.ε, 18) ότι ήταν λιθοτόμοι που χρησιμοποιήθηκαν από τον Σολομώντα για την ανοικοδόμηση του ναού.

Απ΄αυτό το γεγονός , ο Mackey  καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπήρχε στενή σχέση μεταξύ των λιθοτόμων του πρώτου ναού και των κατοίκων της Βύβλου, έδρας καθώς είπαμε των Αδωνίων Μυστηρίων,  απ΄όπου οι μύστες διασκορπίστηκαν σε άλλες χώρες.

Η γνώμη εξάλλου του Waite  ότι τα Αδώνια που ήρθαν στην Ελλάδα από τη Φοινίκη, δέφθειραν εξ΄αντανακλάσεως , την αγνότητα των Ελευσινίων Μυστηρίων, με το να πλημμυρίσουν την καρδιά της Περσεφόνης με το ερωτικό πάθος για τον ΄Αδωνι, καθώς επίσης και η αρνητική θεωρία του για το μυστηριακό τους χαρακτήρα, δεν αποδίδει παρά μόνο την προσωπική του και σχεδόν αστήρικτη αντίληψη , καθ΄όσον οι Τέκτονες συγγραφείς παραδέχονται σήμερα πως όλα τα αρχαία Μυστήρια- Ελληνικά, Αιγυπτιακά, Φοινικά και Συριακά- περιέκλειαν στις αλληγορίες τους  ολόκληρο φιλοσοφικό σύστημα.

Πηγή : Γεώργιος Σιέττος, Τα Αδώνια Μυστήρια.

                                                                 

ΔΙΟΣ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΡΩΤΕΥΘΗΣΑΝ ΑΜΦΟΤΕΡΕΣ   ΕΘΝ.ΜΟΥΣΕΙΟ ΝΑΠΟΛΙ, ΑΠΟΥΛΙΑΝΗ ΠΕΛΙΚΗ

"....Τα Αδώνια επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας στο θρήνο της Μ. Παρασκευής, στην Αναστάσιμη ακολουθία και σε όλα τα έθιμα που ο χριστιανισμός θέλησε να μας πείσει πως είναι δικά του: αναστάσιμα κεριά, κόκκινα αβγά (ορφικό σύμβολο), κουλούρια, σμύρνα που οι μάγοι πρόσφεραν στον Ιησού κλπ.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στην Ορφική παράδοση και τον αποσυμβολισμό που επιχειρείται μέσα απ' αυτή στα μυστήρια του Αδώνιδος, στα μυστήρια του θανάτου και της Ανάστασης.
Σύμφωνα με την Ορφική θεολογία, η περίοδος του χειμερινού ηλιοστασίου είναι η εποχή της γέννησης του Διονύσου Ζαγρέως, του ελευθερωτή των ανθρωπίνων ψυχών από τον Άδη. Μετά την χειμερινή τροπή ετελείτο η δεύτερη μύηση των Ορφικών (η πρώτη μύηση όπου αποκαλύπτονταν στον μυούμενο τα μυστικά της μάνας Γης, ετελείτο μετά την Φθινοπωρινή Ισημερία).
Ο χρόνος από τη δεύτερη μύηση μέχρι την Εαρινή ισημερία ήταν, κατά τους Ορφικούς, η περίοδος που έπρεπε ο μυούμενος να εκδηλώσει το σπόρο της Ορφικής ιδεολογίας, που είχε ριφθεί στην διάνοιά του.
Η Εαρινή ισημερία του ήλιου, κατά την οποία κυρίως ετελούντο και τα Αδώνια, συμβολίζει το θάνατο των παθών της τιτανικής φύσης της ανθρώπινης ψυχής και την πνευματική της αναγέννηση. Τότε ετελείτο η Τρίτη μύηση στα ορφικά μυστήρια. Οι Ορφικοί συμβόλιζαν την εαρινή ισημερία με το θάνατο (μεταμόρφωση) του Διόνυσου Ζαγρέως και την εκ νέου γέννησή του απ' τη φύση του Διός, ως Διονύσου του Άνθιου. Αυτός στην πορεία μεταμορφώνεται στο Διόνυσο τον Ελευθερέα, το σωτήρα και ελευθερωτή των ανθρώπινων ψυχών από τον Άδη της υλικής τους φύσης.
Είναι αυτή η θαυμάσια θέαση του κόσμου απ' την ορφική θεολογία, η γεμάτη ελπίδα και προσδοκία για πνευματική αναγέννηση των ανθρωπίνων ψυχών που τρέφονται στα ιερά νάματα της ελληνικής μυστηριακής παράδοσης, που μας δονεί στα κατάβαθα του είναι, καθώς καλά γνωρίζουμε πως υπάρχει δρόμος σωτηρίας. Ο δρόμος της επιστροφής στον μυστηριακό ορίζοντα που κατείχαμε και απωλέσαμε μαζί με την αλήθεια......Ρέα Καραγιάννη "
 

Πηγή:http://logioshermes.blogspot.com/2012/04/httpwwwellinikoarxeiocom201204adoniahtm.html#ixzz2OHi1EcyK
Under Creative Commons License: Attribution Share Alike