ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ

Jean-Simon Berthélemy, O Αλέξανδρος κόβει, το Γόρδιο δεσμό

 O Γόρδιος ήταν ένα φτωχός χωρικός από τη Φρυγία. Κάποτε την ώρα που καλλιεργούσε το μικρό χτήμα του, ένας αετός πηγε και κάθησε πάνω στο άροτρό του και παρέμεινε έχρι την ώρα που ο Γόρδιος έλυσε τα βόδια του. Παραξενεύτηκε για το γεγονός και πήγε να ζητήσει εξήγηση από τους Τελμησσείς μάντεις. Καθώς πλησίαζε στο χωριό τους, συνάντησε μιά νεαρή κόρη που έπαιρνε νερό και της διηγήθηκε όσα είχαν συμβεί. Η κοπέλα τον συμβούλευσε να επιστρέψει στον ίδιο τόπο και να θυσιάσει προς τιμήν του Δία. Ο Γόρδιος της ζήτησε να τον συνοδεύσει και μετά την θυσία την παντρεύτηκε και απόκτησε ένα γιό , τον Μίδα. ΄Ηταν πιά άντρας ο Μίδας , όταν ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους Φρύγες. Τους δόθηκε τότε ο χρησμός , ότι μιά άμαξα θα φέρει σ΄αυτούς βασιλιά, που θα καταπάψει τη στάση. Τότε ακριβώς εμφανίστηκε ο Μίδας πάνω σε άμαξα με τον πατέρα και τη μητέρα του. Οι Φρύγες τον έκαναν βασιλιά και αυτός πρόσφερε την άμαξα στο ναό του Δία στην ακρόπολη. Η ΄αμαξα είχε ένα δέσιμο ( δεσμό) από φλούσα κρανιάς, που δε φαινόταν ούτε η αρχή , ούτε το τέλος του και υπήρχε παράδοση ότι, όποις λευνε το "δεσμό" θα γινόταν κύριος της Ασίας, πράγμα που πέτυχε αργότερα ο Αλέξανδρος, με τη διαφορά ότι, δεν τον έλυσε, αλλά τον έκοψε με το σπαθί του (Αρρ.Β 3,3 κ.εξ.).

Πηγή: Λεξικό Ελληνικής μυθολογίας.

Giovanni Paolo Panini (Italian, ca. 1692-1765)

Ο Αλέξανδρος έφθασε στο Γόρδιο κατά τον μήνα Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 333 π.Χ. και παρέμεινε εδώ για κάποιο χρονικό διάστημα, για να αναπαύσει τη μοίρα του στρατού που κοπίασε ιδιαίτερα μαζί του, στην Πισιδία. Εκεί, στο ανάκτορο των παλαιών βασιλέων της Φρυγίας, βρισκόταν το άρμα του Γόρδιου ως ανάθημα στον Δία. Ο ζυγός του άρματος ήταν δεμένος με φλοιό κρανιάς και ο δεσμός ήταν τόσο περίπλοκος, ώστε δεν διακρινόταν πουθενά η αρχή του. Σύμφωνα με την κρατούσα παράδοση, όποιος έλυε τον Γόρδιο δεσμό, θα κυριαρχούσε στην Ασία. Ο Αλέξανδρος μετέβη στο ανάκτορο, εξέτασε τον δεσμό και τον έλυσε εύκολα. Ο τρόπος με τον οποίο τον έλυσε παραμένει μυστήριο. Η πιο διαδεδομένη άποψη που υποστηρίζει ότι έκοψε τον δεσμό με το σπαθί του, είναι η λιγότερο πιθανή εκδοχή. Ο Αριστόβουλος, που ήταν πιθανώς αυτόπτης μάρτυς, αναφέρει ότι τον έλυσε αφαιρώντας τον πύρο από το τιμόνι του άρματος, όπου συγκρατείτο ο δεσμός του ζυγού. Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Γκρέιβς, ο δεσμός ήταν πιθανώς θρησκευτικό σύμβολο στη φύλαξη Γορδιανών ιερέων και ιερειών και συμβόλιζε το άφατο όνομα του Διονύσου. Περνούσε από γενιά σε γενιά ιερέων και αποκαλυπτόταν μόνο στους βασιλείς της Φρυγίας.

Andre Castaigne - Died 1930

Ερμηνεία

Εξετάζοντας το συμβάν στη μυθολογική του διάσταση θα πρέπει να δεχθούμε ότι αντίθετα με το παραμύθι, ο μύθος εμπεριέχει πολύ λίγα αυθαίρετα στοιχεία. Τούτος ο μύθος του δεσμού ως σύνολο είναι σχεδιασμένος έτσι, ώστε να αποδίδει νομιμότητα ή μη σε οποιαδήποτε αλλαγή της εξουσίας, σε τούτο το βασίλειο της κεντρικής Ανατολίας, το στοιχείο της άμαξας δε συνδέει τον Γορδία και τον Μίδα με ένα αρχαίο ταξίδι, ένα μύθο καταγωγής δηλαδή από τη Μακεδονία, τον οποίο ο Αλέξανδρος πιθανώς γνώριζε. Σε αντίθεση με άλλους ελληνικούς μύθους που νομιμοποιούν μια δυναστεία επί δικαίω της κατάκτησης, ο νομιμοποιός χρησμός σε αυτόν τον μύθο υπονοεί ότι η προηγούμενη δυναστεία ήταν φυλή βασιλέων-ιερέων, συνδεδεμένη με τη θεότητα του χρησμού. Τούτη τη θεότητα σαφώς ήθελε αρωγό του και νομιμοποιητική αρχή ο Αλέξανδρος για την εκπλήρωση της υπόσχεσης της κυριαρχίας επί της Ασίας, καθώς ο Διόνυσος-Σαβάζιος, ο ιππέας νομάδας θεός που κραδαίνει τη ράβδο της δύναμής του, είναι πιθανώς το αντιπροσωπευτικότερο αρχέτυπο της μεταγενέστερης πορείας του Αλέξανδρου.Πηγή : BIKIΠΑΙΔΕΙΑ