O ΘΕΟΣ ΕΡΩΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία, ο Έρωτας προήλθε από το «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους. Υπέρ μιας κοσμογονικής καταγωγής του τίθεται και οΗσίοδος στη Θεογονία, καθώς αναφέρει πως ο Έρωτας προήλθε από το Χάος μαζί με τη Γαία, στοιχεία επίσης χωρίς γεννήτορες.

Στη μεταομηρική μυθολογία παρουσιάζονται και άλλοι γεννήτορες του Έρωτα, ενώ συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με τη Σαπφώ είναι γιος της Αφροδίτης και του Ουρανού, ενώ σύμφωνα με τον Σιμωνίδη τον Κείο είναι γιος της Αφροδίτης και του Άρη. Αναφέρεται και ως υπηρέτης και συνοδός της Αφροδίτης. Ο Αλκαίος αναφέρει ότι ο Έρωτας ήταν γιος της Ίριδαςκαι του Ζέφυρου. Σε άλλες πηγές, πατέρας του Έρωτα θεωρείται ο Ήφαιστος.

Από τους τραγικούς, ιδιαίτερη σημασία στον θεό Έρωτα αποδίδει ο Ευριπίδης. Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τη δύναμη του Έρωτα σε δύο μορφές: Σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην Αθλιότητα. Με παρόμοιο τρόπο, στο Συμπόσιο του Πλάτωνα εντοπίζουμε τον «καλό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Ουρανίας) και τον «κακό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Πανδήμου). Στην αρχαιοελληνική μυθολογία υπάρχουν δύο βασικές υποστάσεις του Έρωτα: η παλιότερη θεότητα είναι αυτή που ενσαρκώνει όχι μόνο τη δύναμη της ερωτικής αγάπης αλλά και τη δημιουργική δύναμη της αεικίνητης φύσης, αποτελούσε το πρωτότοκο Φως που ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στον Σύμπαν.

Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, αυτή η μορφή του Έρωτα γεννήθηκε πριν από τους θεούς του Ολύμπου, όταν το Χάος γέννησε τη Γαία και τον Τάρταρο. Σύμφωνα με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη, «άνθισε» από ένα αυγό, καρπό της ένωσης της Νύχτας και του Σκότους.

Στα Ελευσίνια Μυστήρια, ο Έρως λατρευόταν ως Πρωτόγονος, αυτός δηλαδή που γεννήθηκε πρώτος.

Από την άλλη πλευρά, αργότερα στα χρόνια της αρχαιότητας, ο Έρωτας προέκυψε ως γιος της Αφροδίτης (με πατέρα είτε τον Άρη, είτε τον Ήφαιστο).

Σύμφωνα με άλλες πηγές, γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη, ενώ άλλοι τον θεωρούν γιο της Ίριδας και του Ζέφυρου.

Αυτή η μορφή του Έρωτα ανήκε στη συνοδεία της Αφροδίτης, δάμαζε την πρωταρχική δύναμη της αγάπης και την κατεύθυνε κατά τη θέλησή του προς τους θνητούς, ένας ρόλος που αρμόζει στον καρπό της ένωσης της «Αγάπης» (Αφροδίτη) είτε με τον «Πόλεμο» (Άρης) είτε με τη «Φωτιά» (Ήφαιστος).

Υπάρχουν μύθοι που τον θέλουν πανέμορφο στην όψη, αλλά και συχνή πηγή μπελάδων για τους θεούς και τους θνητούς. Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν έναν Έρωτα με γνώση της τεράστιας δύναμής του, να αρνείται τις παρακλήσεις της μητέρας του και των άλλων θεών να επεμβαίνει στη ζωή των  θνητών  (Βικιπαίδεια).


¨Ενα πολύ ενδιαφέρον  βίντεο από το Μουσείο  Κυκλαδικής τέχνης για τον ΄Ερωτα , από την εποχή της Ησιόδειας Θεογονιας,   έως την ύστερη αρχαιότητα.

Ο ΄Ερωτας  , με την όποια μορφή του, πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, δεν άφησε ασυγκίνητο  κανέναν καλλιτέχνη, είτε ποιητή, είτε ζωγράφο, είτε μουσικό. Πάμπολλες  απεικονίσεις του , κατακλύζουν τα μουσεία τέχνης όλου του κόσμου.

Ας απολαύσουμε μερικά απ΄αυτά τα έργα:

Ἔρως ἀναπαυόμενος, Falconet

Ἔρως καὶ Ψυχή, 
τοῦ A. Canova

Ἔρωτος κυνηγότοποι, Burne-Jones

Ἔρως καὶ Ψυχή

Ὁ Ἔρως ὑπερνικῶν τὸν Πᾶνα

Προσφοραὶ εἰς Ἔρωτα, Greuze

Ἔρως καὶ Ψυχή, Bouguereau

Ὁ Ἔρως φεύγει, Bouguereau

Εἰς τὸ Βασίλειον τοῦ Ἔρωτος, Bouguereau

Ἡ Ψυχὴ εἰσέρχεται εἰς Ἔρωτος Κῆπον, Waterhouse

Ἔρως, ῥωμαϊκὸν ἄγαλμα

Ἔρωτος θρῆνος, Bouguereau

Νεαρὴ κόρη ἀμύνεται ἀπὸ τὸν Ἔρωτα, Bouguereau

Ὁ Ἔρως εὐρίσκει τὴν Ψυχήν, Burne-Jones

Ἡ Ἀφροδίτη παρηγορεῖ τὸν Ἔρωτα, Boucher

Ἔρως καὶ Ἀφροδίτη, τοῦ Lotto.

΄Αρης , Αφροδίτη και ΄Ερως  και Χρόνος,  1625 Guercino

Αντίγραφο από μαρμάρινο άγαλμα του Πραξιτέλους.

Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic φωτο Val_McG

Καραβάτζιο, Gemäldegalerie

Ο Αινείας παρουσιάζει τον έρωτα ντυμένο σαν Ασκάνιο στη Διδώ.

Giovanni Battista Tiepolo (1696–1770) Villa Valmarana, Vicenza

Psyché et l'amour (1626–29) by Simon Vouet: Musée des Beaux-Arts de Lyon

Peter Paul Rubens (1577–1640) . Έρωτας σε δελφίνι. Royal Museums of Fine Arts of Belgium

Albrecht Dürer (1471–1528) , έρωτας κλέπτων μέλι

τυφλός έρως, Piero della Francesca (1420–1492

Ρωμαικό αντίγραφο, από άγαλμα του Λυσίππου, Καπιτώλιο

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported WIKIPEDIA

Cupid and Psyche (1817), Cleveland Museum of Art

Ο Έρως σε γλυπτό της Πομπηίας.

Creative Commons Αναφορά προέλευσης 2.5 Γενική ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Έρως και Ψυχή, Αντόνιο Κανόβα, Μουσείο του Λούβρου

                                                       

' Eρως , Ερμής και Αφροδίτη, από Λοκρούς (wikimedia commons)

΄Ερως κοιμώμενος, The Metropolitan Museum of Art, New York(wikimedia commons)

                                                     
                                                        
                                                       ΟΡΦΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΕΡΩΤΟΣ