ΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ

Luigi Mussini, μικρός Σπαρτιάτης παρατηρεί τις κακές συνέπειες της κατάχρησης αλκοόλ

Τώρα δε θα προσπαθήσω να

αναφέρω τον τρόπο καθημερινής ζωής που όρισε για

όλους. 
 

Ο Λυκούργος λοιπόν, αν και βρήκε τους

Σπαρτιάτες να διοργανώνουν ιδιωτικά γεύματα, όπως

ακριβώς και οι άλλοι Έλληνες,

επειδή διαπίστωσε πως

σ'αυτά τα γεύματα μπορούν να γίνουν πολλές

απροσεξίες στο είδος και στην ποσότητα του φαγητού,

έκανε τα γεύματα δημόσια, κρίνοντας πως έτσι

μειώνονταν στο ελάχιστο οι πιθανότητες

οι συσσιτιζόμενοι να παραβαίνουν τις εντολές.

Και όρισε σ'αυτούς ποσότητα τροφής,

έτσι ώστε ούτε να βαρυστομαχιάζουν, ούτε να υποσιτίζονται. 
 

Πολλές φορές

εντούτοις παρέχεται και συμπλήρωμα σε καθορισμένες

μερίδες με εδέσματα από κυνήγι.

Ορισμένες φορές οι πλούσιοι συνεισφέρουν ψωμί από κριθάρι,

και έτσι ούτε ποτέ το τραπέζι μένει χωρίς τρόφιμα,

όσον καιρό κρατούν τα γεύματα,

ούτε είναι γεμάτο με πολυτελή εδέσματα.

Και όμως, αν και τους απαγόρευσε τις μη αναγκαίες

οινοποσίες,σχετικά με το ποτό,οι οποίες βλάπτουν

αφενός το σώμα και αφετέρου το νου,όρισε, όσες φορές

κάποιος διψούσε, να πίνει, νομίζοντας έτσι πως η

οινοποσία γίνεται αφενός εντελώς αβλαβής και αφετέρου

πολύ ευχάριστη. 
 

Κατ'αυτόν τον τρόπο, παίρνοντας μέρος σε δημόσια γεύματα,

πώς θα ήταν δυνατόν κάποιος

επηρεασμένος απ'τη λαιμαργία ή την οινοποσία να

βλάψει ή τον εαυτό του ή το σπίτι του; Καθόσον μάλιστα

στις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις είναι συνηθισμένο

φαινόμενο, όσοι έχουν μια ορισμένη ηλικία, να συναναστρέφονται τους συνομηλίκους τους, μεταζύ των οποίων επικρατεί ελάχιστη αυτοσυγκράτηση. 

 

Ο Λυκούργος όμως στη Σπάρτη ανέμειξε τις ηλικίες,

γιατί νόμιζε πως γενικά οι νεότεροι στην ηλικία διδάσκονται

από την εμπειρία των μεγαλυτέρων στην ηλικία.

Και μάλιστα επικρατεί η συνήθεια, στα δημόσια γεύματα,

να συζητείται ο,τιδήποτε καλό αν κάνει κάποιος μέσα στην

πόλη.

́Ώστε εκεί δεν βλέπεις καμιά άπρέπεια, ενέργειες  που προκαλεί 

το μεθύσι, άσχημες πράξεις και κακά λόγια.

Η σίτιση μακριά απ'το σπίτι έχει σαν συνέπεια και

τα εξής καλά:κατά την επιστροφή τους στο σπίτι,

αναγκάζονται να περπατούν πεζοί και να φροντίζουν να

μη βλάπτονται από το κρασί, εφόσον γνωρίζουν πως δεν

μένουν εκεί ακριβώς όπου έτρωγαν και ότι πρέπει να

χρησιμοποιηθούν για την επάνοδο στο σπίτι τη νύχτα όσα

και τη μέρα.

Και δεν επιτρέπεται ο επέχων ακόμη

στρατιωτικές υποχρεώσεις να βαδίζει με φωτιστικό μέσο. . 
 

Παρατήρησε επί πλέον ο Λυκούργος ότι και μετά το

φαγητό, όσοι υποβάλλονταν σε σωματική κόπωση,

έχουν και ωραίο χρώμα,

και διατηρούν ένα μυώδες σώμα,

και έχουν σωματική ευεξία, όσοι αντίθετα τεμπέλιαζαν,

παρουσιάζονται να είναι φουσκωμένοι(χοντροί)και

άσχημοι και αδύναμοι και έτσι δεν άφησε το θέμα αυτό

χωρίς να το προσέξει, αλλά διαπιστώνοντας ότι ακόμα και

όταν κάποιος κοπιάζει σύμφωνα με το κέφι του,

αποδεικνύεται να μην έχει σωματικές ελλείψεις (οι

σωματικές του δυνάμεις βρίσκονται σε ικανοποιητική

κατάσταση) όρισε οι πιο ηλικιωμένοι από τους άντρες,

που βρίσκονται σε κάθε γυμναστήριο να προσέχουν,

ώστε

κανείς να μην κοπιάζει λιγότερο από την τροφή που του

αναλογεί. 

Και νομίζω ότι ο Λυκούργος δεν έπεσε έξω σ'

αυτή την απόφασή του.

Δεν θα μπορούσε λοιπόν να

βρει κανείς εύκολα ούτε πιο υγιείς ούτε πιο φερέγγυους

ως προς τις σωματικές τους δυνάμεις από τους

Σπαρτιάτες καθόσον μάλιστα γυμνάζονται με όμοιο

τρόπο και στα πόδια, και στα χέρια, και στο κεφάλι.

Έλαβε επιπλέον ο Λυκούργος αντίθετες αποφάσεις εν

σχέσει με τους λοιπούς Έλληνες και στα κατωτέρω:Στις

άλλες λοιπόν πόλεις ο καθένας εξουσιάζει τα οικεία του,

και τα παιδιά, και τους δούλους,και την περιουσία.

Ο Λυκούργος όμως, θέλοντας να ρυθμίσει έτσι τα

πράγματα,

ώστε οι πολίτες να μπορούν ν'απολαμβάνουν ο

ένας τα αγαθά του άλλου ως ένα σημείο,

χωρίς να προκαλούν ζημίες, θεσμοθέτησε,

ο καθένας με όμοιο

τρόπο να εξουσιάζει τα δικά του και τα ξένα παιδιά. 

Όταν όμως κάποιος διαπιστώσει ότι οι πατέρες των παιδιών τα

οποία αυτός εξουσιάζει συμπεριφέρονται και αυτοί κατά

τον ανωτέρω τρόπο, κατ' ανάγκη θα εξουσιάζει τα

παιδιά έτσι, όπως ακριβώς θα ήθελε να εξουσιάζουν οι

άλλοι τα δικά του.

Αν πάλι κάποιο παιδί, αφού τιμωρηθεί από κάποιον άλλο,

παραπονεθεί στον πατέρα του,

θεωρείται επαίσχυντη τακτική το να μην τιμωρήσει ο

πατέρας με πρόσθετες ποινές το γιο του.

Έτσι επικρατεί

αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα τους να μην προστάζουν

τίποτα το κακό για τα  παιδιά. 

Έθεσε επιπλέον ως νόμο, να χρησιμοποιεί ο οποιοσδήποτε δούλους,

ακόμα και ξένους,

αν τους έχει ανάγκη για τις δουλειές του. 

Επίσης επικύρωσε την αρχή της κοινοκτημοσύνης και για τα

κυνηγετικά σκυλιά , ώστε αυτοί που τα χρειάζονται

προσκαλούν άλλους σε κυνήγι και, αν αυτός (που έχει

σκυλιά) είναι απασχολημένος, ευχαρίστως τους τα

παρέχει.

Κατά τον ίδιο τρόπο μεταχειρίζονται και τ'άλογα.

Γιατί εκείνος που θα αρρωστήσει ή θα χρειαστεί μια

άμαξα ή θα θελήσει να φτάσει κάπου γρήγορα,

αν κάπου δει να βρίσκεται ένα άλογο, το παίρνει,

το χρησιμοποιεί

και το επιστρέφει στην ίδια καλή κατάσταση. 

Όμως έθεσε σε εφαρμογή και κάτι που δεν είναι συνηθισμένο σε άλλους.

Σε οποιοδήποτε μέρος και αν χρειαστούν τρόφιμα,

αν έχουν αργήσει να επιστρέψουν το βράδυ και

συμβεί να μην έχουν μαζί τους τις κατάλληλες

προμήθειες, καί σ'αυτήν την περίπτωση όρισε με νόμο,

αυτοί που έχουν ( τα κατάλληλο εφόδια) να τ'αφήνουν

καλά συσκευασμένα, αυτοί πάλι που τα χρειάζονται,

αφού ανοίξουν τη σφράγιση και πάρουν όσα χρειάζονται να τα
 αφήνουν πάλι,αφού τα σφραγίσουν εκ νέου.

Κατ'αυτόν τον τρόπο λοιπόν επικοινωνώντας μεταξύ τους,

ακόμα και αυτοί που έχουν μικρή περιουσία,

μετέχουν σ'όλα τα αγαθά που τους προσφέρει η χώρα,

όσες φορές κι αν χρειαστούν κάτι

Και αυτά που θα ακολουθήσουν,

και που είναι αντίθετα  με τα γενικώς κρατούντα στους υπόλοιπους Έλληνες,ο Λυκούργος στη Σπάρτη τα κατοχύρωσε με νόμο. 

Γιατί, όπως είναι γνωστό,

σ'όλες τις άλλες πόλεις όλοι ασκούν κάποιο επάγγελμα 

 με σκοπό  το κέρδος.

Πράγματι άλλος ασχολείται με τη γεωργία, άλλος με τη ναυτιλία,

με το εμπόριο και άλλοι ζουν και συντηρούνται από τη

βιοτεχνία.

Στη Σπάρτη ο Λυκούργος, ως προς τους ελευθέρους μεν,

εξέδωσε απαγορευτικό διάταγμα, ώστε να μην ασχολούνται 

με κάτι τι, έστω και λίγο, όμως όσα

εξασφαλίζουν την ελεύθερη διαβίωση στις πόλεις,

όρισε  με νόμο να τα θεωρούν αυτά τα έργα της αρμοδιότητας

τους. 

 

Xάλκινο νόμισμα με τον Λυκούργο στη μία όψη

Και πράγματι, γιατί να επιδιώκει τον πλούτο κανείς εκεί,

όπου ο ίδιος ο πλούτος όρισε όλοι να συνεισφέρουν

το ίδιο στις δημόσιες δαπάνες, και να ζουν με τον ίδιο τρόπο,

και έκανε, ώστε να μην ενδιαφέρονται ν'αποκτήσουν 

χρήματα  προκειμένου να εξασφαλίσουν μια άνετη ζωή.

Αλλά δεν πρέπει να εργάζεται κανείς με

σκοπό να αποκτήσει χρήματα για ν'αγοράσει ρούχα,

καθόσον οι Σπαρτιάτες δεν στολίζονται με την

πολυτέλεια των ενδυμάτων, αλλά με την ευεξία του σώματος.

Ούτε πρέπει να συσσωρεύουν αγαθά με την

πρόθεση να μπορούν να ξοδεύουν χρήματα στα ιδιωτικά

συμπόσια, επειδή έκανε να απολαμβάνει μεγαλύτερης

τιμής εκείνος που ωφελεί τους γύρω του, με το να υποβάλλεται

 ο ίδιος σε σωματικό κόπο, παρά σε μια χρηματική δαπάνη,

και έφερε σαν απόδειξη ότι το να υποβάλλεται κανείς σε κόπο,

είναι έργο που προέρχεται από την ψυχή, ενώ το να δαπανά 

 χρήματα προέρχεται από τον πλούτο. 

Και μαζί με αυτά, βρήκε τρόπο και εμπόδισε τους συμπολίτες του

 ν'ασχολούνται με δουλειές  που δεν τις επιτρέπουν οι νόμοι.

Κατόρθωσε και έφτιαξε καταρχάς ένα νόμισμα, ώστε και σε 

ασήμαντη αξία, αν μπει σε κάποιο σπίτι, να είναι αδύνατο 

να περάσει απαρατήρητο και απ'τους κυρίους, και από τους 

δούλους  καθόσον θα ήταν ανάγκη να μεταφερθεί με άμαξα και θα 'πιάνε 
πολύ χώρο. Η κατοχή χρυσού και αργύρου αποτελεί αντικείμενο 
 έρευνας και, αν κάπου ανακαλυφθεί ο κάτοχος, τιμωρείται.
Για ποιό λόγο λοιπόν να επιδιώκει κανείς το κέρδος, εκεί όπου
 η απλή και μόνο κατοχή του δημιουργεί περισσότερους 
κινδύνους απ'όσες απολαύσεις παρέχει η χρήση του;

Ξενοφώντος "Λακεδαιμονίων Πολιτεία"

Απόδοση: Στάθης Παπακωνσταντίνου