Η ΤΕΚΝΟΠΟΙΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Ξενοφώντος, «Λακεδαιμονίων Πολιτεία»

Jean-Jacques-Francois Le Barbier. 1805. " 'H ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ" Portland Art Museum (Oregon, USA)

Όμως, όταν μου γεννήθηκε κάποτε το ερώτημα, με ποιο

τρόπο η Σπάρτη, μια από τις ολιγανθρωπότερες πόλεις

που είναι, αποδείχτηκε ολοφάνερα η πιο δυνατή και

ονομαστή στην Ελλάδα, απόρησα με ποιο τρόπο κάποτε

αυτό έγινε. Όταν όμως ήρθα σε επαφή με τους τρόπους

ζωής και τους θεσμούς των Σπαρτιατών, έπαψα να απορώ. 

Και τον Λυκούργο  ο  οποίος θέσπισε για χάρη τους

νόμους, στους οποίους υπακούοντας αξιώθηκαν της χάρης

των θεών, αυτόν και θαυμάζω και θεωρώ στο έπακρο

σοφό. Γιατί εκείνος κατέστησε φανερή την πατρίδα να

υπερέχει ως προς την ευδαιμονία, όχι με το να μιμείται

άλλες πόλεις, αλλά και με το να πράττει αντίθετα από τις

περισσότερες.

Αμέσως λοιπόν, σχετικά με την αναπαραγωγή, για

ν'αρχίσω απ'την αρχή, οι μεν άλλοι τις κοπέλες που είναι

να γεννήσουν και οι οποίες φαίνεται να έχουν ανατραφεί

καλά, αφ' ενός τις συντηρούν με όσο το δυνατόν λιγότερη

βασική τροφή και αφ' ετέρου με όσο το δυνατόν

μικρότερη ποσότητα εδεσμάτων. Τις μεταχειρίζονται δε

κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ή να απέχουν τελείως από το

κρασί, ή να κάνουν χρήση λίγης ποσότητος σε πολύ νερό.

Και καθώς οι περισσότεροι απ'αυτούς που ασκούν τη

βιοτεχνία διάγουν βίο καθιστικό, έτσι και οι άλλοι

Έλληνες απαιτούν οι νέες κοπέλες να ασχολούνται με την

κατασκευή ενδυμάτων, ζώντας ήρεμη ζωή. Πώς λοιπόν

πρέπει να περιμένει κανείς πως είναι δυνατόν αυτές να

γεννήσουν παιδιά αξιοθαύμαστα ως προς τις ηθικές και

σωματικές αρετές, αν ανατρέφονται έτσι;

Ο Λυκούργος όμως, έκρινε σκόπιμο ότι και οι δούλες

ακόμα είναι ικανές ως προς την ένδυση να την

παρασκευάζουν. Έτσι πρώτος όρισε να εκτελούν

σωματικές ασκήσεις, όχι λιγότερο οι γυναίκες από τους

άντρες, επειδή είδε πως είναι σπουδαίο καθήκον των

ελευθέρων γυναικών η τεκνοποιία. Κατόπιν καθιέρωσε,

όπως στους άντρες, έτσι και στις γυναίκες, αγώνες δρόμου

και σωματικής δύναμης μεταξύ τους, γιατί πίστευε πως,

αν και τα δυο φύλα είναι ισχυρά, και οι απόγονοι θα

είναι περισσότερο ανδρείοι .

Όσες φορές συνέβαινε μια γυναίκα να παντρευόταν,

επειδή έβλεπε ότι οι άλλοι Έλληνες έρχονταν σε συνεχή

επαφή με τις γυναίκες τους, την πρώτη περίοδο μετά το

γάμο, επιπροσθέτως και ως προς το θέμα αυτό, πήρε την

αντίθετη απόφαση. θεσμοθέτησε να είναι ντροπή,

το να φανεί κάποιος να μπαίνει στο σπίτι του, καθώς και να

βγαίνει .Όταν οι σχέσεις τους λοιπόν ρυθμιστούν κατ'

αυτόν τον τρόπο, είναι φυσική συνέπεια αφ'ενός να

αποζητά με περισσότερο πόθο ο ένας τον άλλο και

αφ'ετέρου, αν γεννηθούν κάποια παιδιά στη βάση αυτών

των σχέσεων, να γίνονται πιο ρωμαλέα, παρά αν είχαν

χορτάσει ο ένας τον άλλον. 

Κοντά στ'άλλα τους απαγόρευσε να παντρεύονται, 

όποτε ο καθένας ήθελε, και

όρισε να παντρεύονται, όταν τα σώματα τους βρίσκονται

στην ακμή της ηλικίας τους, επειδή έκρινε σκόπιμο ότι

και αυτό ακόμα είναι συμφέρον στην απόκτηση ωραίων

παιδιών.

 

Σπαρτιάτισσα Δρομέας, μπρούντζινο αγαλματίδιο εργαστηρίου Σπάρτης, 520 π.Χ, Βρετανικό Μουσείο

Αν εντούτοις συμβεί σ' έναν ηλικιωμένο να έχει νέα

γυναίκα, βλέποντας τους ευρισκόμενους σ' αυτή την

ηλικία να ζηλεύουν υπέρμετρα τις γυναίκες τους, και σ'

αυτό ακόμα πήρε τις αντίθετες αποφάσεις. Επέτρεψε αφ'

ετέρου ο Λυκούργος , προς χάρη του μεγάλου στην ηλικία

άντρα, αν συμβεί να θαυμάσει τα ψυχικά χαρίσματα και

τη σωματική ρώμη κάποιου άντρα, δίνοντας τη

δυνατότητα σ'αυτόν να μείνει στο σπίτι του, να αποκτά

παιδιά η γυναίκα του.

Αν πάλι κάποιος δεν θέλει να έχει σχέσεις με τη

γυναίκα του, αλλά επιθυμεί ν'αποκτήσει αξιόλογα τέκνα,

και αυτό το κατέστησε κατοχυρωμένο με νόμο, αν κανείς

εντοπίσει μια γυναίκα καλού χαρακτήρα που εγγυάται

ότι θα γεννήσει γερά παιδιά, αφού πείσει τον σύζυγο της,

να αποκτήσει μ' αυτή παιδιά. Και για πολλά άλλα έδινε

την έγκρισή του. Οι γυναίκες π.χ αν θέλουν να έχουν δυο

σπίτια και οι άντρες να προσθέτουν στα παιδιά τους

αδέρφια, τα οποία να συμμετέχουν στην οικογένεια και στην

επιρροή της, όμως χωρίς να εγείρουν αξιώσεις στην περιουσία του πατέρα.

Σχετικά λοιπόν με την απόκτηση τέκνων, παίρνοντας,

μ' αυτό τον τρόπο αντίθετες αποφάσεις από τους άλλους

Έλληνες, αν πράγματι συνέβαλε, ώστε να αποκτήσει η

Σπάρτη άντρες που να υπερέχουν και ως προς το

σωματικό ύψος και ως προς τη σωματική δύναμη, όποιος

θέλει, ας πάει να εξετάσει.

 Απόδοση: Στάθης Παπακωνσταντίνου ( φιλόλογος )