Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ( Β΄ΜΕΡΟΣ)

Luigi Canina( 1795-1856 , αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος) απεικόνιση του Αιγυπτιακού Λαβύρινθου

 Στις αρχές του 19ου αιώνα η Χαουάρα  έγινε αντικείμενο έρευνας και από τον  Ναπολέοντα Βοναπάρτη κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο. Η γαλλική αποστολή (1799-1801) περιέγραψε την  πυραμίδα, και το φαραωνικό ναό νότια από αυτήν. Τα ερείπια που ευρέθησαν βορείως και δυτικώς . εσφαλμένα χαρακτηρίστηκαν ως τα ερείπια του λαβύρινθου από  τον Jomard -Caristie.

 

 Οι πρώτες ανασκαφές στο χώρο έγιναν  τελικά μερικές δεκαετίες αργότερα, από τον Karl Lepsius  , το 1843. O Lepsius ,κατόπιν ανάθεσης από  το βασιλιά Frederich Wilhelm IV της Πρωσίας , ηγήθηκε μιάς αποστολής που σκοπό είχε  να διερευνήσει και να καταγράψει τα ερείπια του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού. Η αποστολή της Πρωσίας στήριξε την έρευνά της στην προηγούμενη αποστολή του Ναπολέοντα, και αποτελούνταν από  ειδικούς διαφόρων σχετικών ειδικοτήτων. Στην Χαγουάρα  ο Lepsius, πραγματοποίησε σημαντικές ανασκαφές στο νεκροταφείο στα βόρεια , βορειοανατολική και νοτιοαανατολική πλευρά της πυραμίδας και στην περιοχή του λαβυρίνθου. Πίστευε ότι ανέσκαπτε τον  πραγματικό χώρο του λαβυρίνθου, τεκμαίροντας από μιά σειρά θαλάμους με τούβλα που έφερε στο φως. Ο Lepsius ήταν πεπεισμένος ότι τα ευρήματα ήταν τμήματα του ναού του βασιλιά Amenemhat III, όμως η έρευνα αργότερα  έδειξε ότι ανήκαν σε ρωμαϊκούς τάφους. Από την εκστρατεία του Lepsius, ο τόπος κατέληξε να είναι γνωστός, ως  το σημείο στο οποίο κανείς μπορούσε να βρεί υψηλής ποιότητας βασιλικά αγάλματα ( με ότι σημαίνει αυτό για τους αρχαιοκάπηλους).

Ο μαθητής του Lepsius,  Ebers, ο οποίος έκανε πολλά για να διαδώσει τη μελέτη της Αιγυπτιολογίας από μια σειρά μυθιστορημάτων, δήλωνε ότι αν κάποιος ανέβαινε στην κορυφή της   πυραμίδας , μπορούσε να δει ότι τα ερείπια του Λαβυρίνθου είχαν  σχήμα πετάλου, αλλά αυτό ήταν όλο.

Το 1882 ο Ιταλός Luigi Vassalli (1855-1899), άρχισε τις ανασκαφές του στην περιοχή κοντά στην πυραμίδα της Χαγουάρα, αφού ερεύνησε την περιοχή. Έψαξε μάταια για την είσοδο της πυραμίδας. Ανέσκαψε επίσης, όλη την Bahr Wahbi, το χωριό ανατολικά και νότια του λαβυρίνθου και τη νεκρόπολη στα βόρεια της πυραμίδας (Vassalli 1867, pp.62-65 Vassali 1885). 

H Ναπολεόντεια αναπαράσταση του Λαβύρινθου

Η πρωτοπόρος της συστηματικής μεθοδολογίας στην αρχαιολογία, Sir William Matthew Flinders Petrie ανέλαβε την πρώτη μεγάλης κλίμακας ανασκαφή της Χαγουάρα το 1888-1889 και το 1910-1911. Αποκάλυψε και βεβαίωσε την ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα  που χρονολογείται  από την περίοδο του Μέσου Βασιλείου 2000-1786π.Χ . Το πρώτο αντικείμενο των αρχαιολογικών εργασιών  του Petrie ήταν η μελέτη της  πυραμίδας  του Μέσου Βασιλείου. Στη δεύτερη θέση του ενδιαφέροντός του ήταν ο λαβύρινθος των λογοτεχνικών πηγών. Επιπλέον, επέκτεινε τον τομέα δραστηριότητας του προς τη βόρεια περιοχή της πυραμίδας, όπου ανακάλυψε ένα τεράστιο νεκροταφείο. Το πιο διάσημο εύρημα που αποκαλύφθηκε από Petrie στη νεκρόπολη Hawara  (της ελληνιστικής πόλης Αρσινόης), είναι οι επιχρυσωμένες μάσκες και πορτρέτα μούμιας, που βρήκε στους ελληνορωμαϊκούς τάφους του τέλους της  πτολεμαϊκής  περιόδου, π.χ. ο ξύλινος πίνακας της Ερμιόνης, ο δάσκαλος, είναι μεταξύ των  σωζομένων δειγμάτων ζωγραφισμένων πορτρέτων, με την αρχαιοελληνική τεχνική ζωγραφικής, γνωστά αργότερα ως "πορτρέτα Φαγιούμ".

 

Το πορτρέτο της Ερμιόνης

Το 1888  για πρώτη φορά επικεντρώθηκε στην πυραμίδα και στο λαβύρινθο. Χώρισε τη βόρεια νεκρόπολη της πυραμίδας σε χρονολογική ζώνες που ξεκινούν από το Μέσο Βασίλειο έως τα βυζαντινά χρόνια. Εκεί βρέθηκαν τα πρώτα πορτρέτα μούμιας και μάσκες. Το 1889 εξακρίβωσε πως η  πυραμίδα είναι του  Amenemhat III της 12ης Δυναστείας και της Neferuptah κόρης του. Συνέχισε να εργάζεται στην περιοχή ταφής στο βόρειο τμήμα της περιοχής και στη βυζαντινή βασιλική εκκλησία βορειο-δυτικά της πυραμίδας. Οι επιτυχημένες καμπάνιες του προσέλκυσαν και  άλλους εκσκαφείς, σε αναζήτηση των παπύρων και  πορτρέτων μούμιας.

Η πραγματική θέση του λαβύρινθου της Αιγύπτου που ήταν πιο σημαντικό, τέλος, εντοπίστηκε από τον καθηγητή Flinders Petrie το 1888. Βάσει των θεμελίων που παρέμεναν μπόρεσε να προσδιορίσει χονδρικά  το μέγεθος και τον προσανατολισμό του κτιρίου . Δηλαδή περίπου 304 μέτρα  μήκος  και 244 μέτρα  πλάτος. Αρκετά μεγάλο για να χωρέσει τα μεγάλα ιερά του  Καρνάκ και του Λούξορ μαζί. Ανακάλυψε επίσης  ότι οι θάλαμοι από τούβλο του Lepsius , ο οποίος νόμιζε πως  είναι μέρος του λαβυρίνθου, δεν ήταν παρά τα ερείπια  της ελληνορωμαϊκής πόλης που χτίστηκε από τους υποτιθεμενους καταστροφείς του Λαβύρινθου. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μόνο που έμεινε από το λαβύρινθο ήταν το σχήμα των θεμελίων λίθων του. Ωστόσο, προσπάθησε να δημιουργήσει μιά αναπαράσταση  με βάση τις περιγραφές του Ηροδότου και του Στράβωνος και των λιγοστών ερειπίων που ανακαλύφθηκαν από τον ίδιο. Σκέφτηκε ότι τα ιερά που βρήκε 

αποτελούσαν μέρος μιας σειράς από εννέα ίδια, τα οποία παρατάσσονταν κατά μήκος του ποδιού της πυραμίδας, κάθε ένα δε συνδεόταν με το άλλο με περιστύλιο , στο άνοιγμα κάθε αίθουσας υπήρχε μιά σειρά από είκοσι επτά στήλες  κατά μήκος από ανατολάς προς δύση, στην άλλη δε πλευρά της αίθουσας μιά σειρά απο έξι κίονες μεγαλύτερους από τους άλλους, και στη συνέχεια μιά άλλη μεγάλη αίθουσα με νέα σειρά από έξι άλλους κίονες.

Στα ευρήματά του  περιλαμβάνονται επίσης διάσπαρτα κομμάτια των θεμελίων, δύο παραστάτες πόρτας, ένας στο βορρά και ένας στο νότο,  πολλά θραύσματα αγαλμάτων και ένα μεγάλο καθιστό άγαλμα από γρανίτη του βασιλιά  ,Amenemhet ΙΙΙ ο οποίος εξακολουθεί να αναγνωρίζεται γενικά  ως κατασκευαστής του λαβυρίνθου.Ο Petrie ήταν βέβαιος πως τίποτα παραπάνω δεν θα μπορούσε να βρει κανείς από τον λαβύρινθο, έχοντας υπ΄όψιν και τα γραφόμενα του Πλίνιου, σύμφωνα με τον οποίο. επί αιώνες χρησίμευσε σαν λατομείο και μάλιστα χτίστηκε μιά πολίχνη εκεί , η οποία αποτελείτο από τις οικογένειες όλων όσων δούλευαν στο έργο αυτό, εξαφανίζοντας σταδιακά ένα από τα θαύματα της αρχαιότητας. Ο Petrie επανήλθε στην περιοχή το 1911 για να συνεχίσει τις ανασκαφές στο ρωμαϊκό νεκροταφείο, προκειμένου να βρει περισσότερα πορτρέτα Φαγιούμ. Η άποψη του  Petrie που στηριζόταν και στον Πλίνιο , πως ο λαβύρινθος καταστράφηκε ολοσχερώς , με τον τρόπο που πιό πάνω αναφέρεται ,από πολλούς συναδέλφους του κρίθηκε μη επιστημονική και αναπόδεικτη. Αν ο λαβύρινθος ταίριαζε στην περιγραφή των αρχαίων πηγών καμμιά πράξη λεηλασίας και καταστροφής δεν θα ήταν δυνατή να προκαλέσει την ολοσχερή εξαφάνισή του, ισχυρίστηκαν κάποιοι.΄Εκτοτε πολλές ανασκαφές έγιναν στην νεκρόπολη από διαδόχους του, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, φέρνοντας στο φως νέα ευρήματα. Μιά αρκετά πρόσφατη αποστολή ήταν αυτή του Βελγίου το 2000.

Τμήμα της αναπαράστσης του Sir William Matthew Flinders Petrie

Ερχόμαστε λοιπόν σε μιά ημερομηνία που επρόκειτο να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα και να αραιώσει την ομίχλη της ιστορίας γύρω από την τύχη του θρυλικού κτιρίου. Το 2008 ξεκίνησε η αποστολή Mataha , μιά βελγοαιγυπτιακή αποστολή, η οποία πραγματοποιήσε γεωφυσική έρευνα στην περιοχή από κοινού με το Εθνικό ΄Ιδρυμα Ερευνών Αστρονομίας και Γεωφυσικής της Αιγύπτου και το Πανεπιστήμιο της Γάνδης με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Δρ. Αμπάς Μοχάμεντ Αμπάς και στη συνέχεια ακολούθησε έρευνα της Πυραμίδας από το Πανεπιστήμιο του Καίρου  με επικεφαλής τον Δρ Alaaeldin Shaheen, Κοσμήτορα της Σχολής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Καΐρου.Τέλος τον Απρίλιο του 2009 ξεκίνησαν εργασίες στη Νεκρόπολη σε συνεργασία με το Wroclaw University.

H Mataha-expedition το 2008 ξεκίνησε την έρευνά της, προκειμένου, να βρεί άν και τί μπορεί να υπάρχει κάτω από την άμμο, αμφισβητώντας την θεωρία του Petrie και του Πλίνιου πως ο λαβύρινθος δεν υπάρχει πιά. Συγκεκριμένα στηριζόμενη στην αφήγηση του Στράβωνα ο οποίος περιγράφει την οροφή του λαβυρίνθου σαν μιά μεγάλη πεδιάδα από πέτρες , ήρθε να επαληθεύσει μιά θεωρία πως ίσως, αυτό που βρήκε ο Petrie να μην ήταν τα θεμέλια, αλλά η οροφή του λαβύρινθου.

Στην περίπτωση αυτή ,   βρισκόμαστε μπροστά σε μιά μεγάλη ιστορική ανακάλυψη αλλά και μια τεράστια πρόκληση, γιατί ολόκληρη η περιοχή πλήττεται σοβαρά, από διαβρωτικό αλμυρό υπόγειο ύδωρ , το οποίο προέρχεται από το κανάλι  Bahr Wahbi , το  οποίο περνά ακριβώς μέσα από την τοποθεσία του λαβύρινθου.
Τα αποτελέσματα της έρευνας κυκλοφόρησαν  επίσημα για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2008, από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αστρονομίας και Γεωφυσικής (NRIAG, Κάιρο) στο Workshop  στο Κάιρο και στο επιστημονικό περιοδικό της NRIAG το φθινόπωρο του 2008. Επιπλέον έγινε Δημόσια διάλεξη για το θέμα στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης (Οκτώβριος 2008), με την παρουσία του βελγικού Τύπου. Ωστόσο  το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου  πού είχε τον κύριο λόγο , μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει επίσημη ανακοίνωση για το θέμα και έχει εκδηλώσει την αντίθεσή του με τη δημοσιοποίηση του πορίσματος της έρευνας.

Χαουάρα, περιοχή λαβύρινθου

Η  αποστολή με τη γεωφυσική μελέτη της επιβεβαίωσε  την παρουσία αρχαιολογικών χαρακτηριστικών στην περιοχή του λαβυρίνθου, νότια της πυραμίδας του Amenemhet III. Τα χαρακτηριστικά αυτά καλύπτουν ένα υπόγειο χώρο πολλών στρεμμάτων,  με κάθετους τοίχους οι οποίοι έχουν μέσο πάχος αρκετών μέτρων, και συνδέονται μεταξύ τους διαμορφώνοντας   σχεδόν κλειστούς χώρους, οι οποίοι  είναι τεράστιοι σε αριθμό. Επομένως  επίσημα πλέον επαληθεύεται η ύπαρξις  μεγάλων τμημάτων του Λαβυρίνθου, όπως περιγράφεται από τους κλασικούς συγγραφείς . Τα δεδομένα προέκυψαν κατόπιν σάρωσης της περιοχής με ραντάρ. Ειδικότερα έγιναν δύο σαρώσεις μία στα δεξιά του καναλιού Bahr Wahbi  και μία στ΄αριστερά. Προκειμένου να προχωρήσει η έρευνα και να γίνουν ακριβείς μετρήσεις ,για το συνολικό μέγεθος του οικοδομήματος,  απαιτείται αποστράγγιση της περιοχής. Σε κάποια σημεία  απουσιάζει η δομή που υπάρχει σε άλλα, γεγονός που μπορεί να σχετίζεται με την ιστορική περίοδο των Πτολεμαίων, όπου χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο.

Κάτω από την τεχνητή επιφάνεια της πέτρας φαίνεται (παρά την επίδραση των υπόγειων υδάτων) σε βάθος 8 έως 12 μέτρα δομή πλέγματος γιγαντιαίου μεγέθους κατασκευασμένο από ένα υλικό υψηλής αντίστασης όπως η πέτρα γρανίτη. Αυτό δηλώνει την παρουσία ενός κολοσσιαίου αρχαιολογικού χαρακτηριστικού κάτω από τα υποτιθέμενα θεμέλια του λαβυρίνθου κατά τον Petrie.H αυτή δομή παρατηρήθηκε τόσο αριστερά , όσο και δεξιά του καναλιού. Κατά τους υπεύθυνους της Ομάδας ο λαβύρινθος κυριολεκτικά κολυμπά μέσα σε αλμυρό νερό και καθημερινά διαβρώνεται και υφίσταται ανεπανόρθωτη καταστροφή. Μέσα από την ιστοσελίδα της η ομάδα απευθύνει έκκληση προς την Unesco για την προστασία του μνημείου, ως μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς.

Το αποτέλεσμα της σάρωσης

H τελευταία δημόσια ανακοίνωση για το θέμα ήταν τον Απρίλιο του  2009 όταν εδόθησαν στη δημοσιότητα φωτογραφίες όπως αυτή :

Η " είσοδος"

 Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι πιθανότατα αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών μιά από τις εισόδους στο λαβύρινθο. Η είσοδος εντοπίστηκε κατόπιν σάρωσης με ραντάρ. Λέγεται πως αυτό που πρωτίστως προσπαθούσε να βρεί η ομάδα, ήταν η θρυλική αίθουσα των αρχείων.

Σύμφωνα με τις αρχαίες γραφές αυτό το δωμάτιο  περιέχει  αρχαία αντικείμενα και ανώτερη γνώση ενός ξεχασμένου πολιτισμού.
Mετά απ΄αυτό σιωπή.Το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου απέσυρε την υποστήριξή του και πουθενά δεν αναφέρεται μιά λέξη. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Mήπως την υπόθεση του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην έρημο της Σίουα ;

 Ο τελευταίος διάσημος επισκέπτης του λαβύρινθου, ήταν ο Σεπτίμιος Σεβήρος (193-211 μΧ),

 Ο τελευταίος διάσημος επισκέπτης του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν πάλι ο Σεπτίμιος Σεβήρος, ο οποίος πιστεύεται ότι, σφράγισε το μαυσωλείο του Μ.Αλεξάνδρου και μαζί του έκλεισε τα "ιερά" βιβλία, ώστε κανείς ποτέ πιά να μην ξαναδεί , ούτε το "Σώμα", ούτε όμως και τα βιβλία . Σκεφθείτε αυτά τα δύο να συνδέονται.....και το κυριότερο, κάποιοι να γνωρίζουν πολύ καλά αυτή τη σύνδεση...Λέμε, τώρα....

 Πηγές , φωτογραφιών και κειμένων : 
Bικιπαίδεια
Μαtaha Expedition Hawara 2008 http://www.labyrinthofegypt.com/total-expedition-time-line.html
Βιβλιογραφία: 
Hροδότου Ιστορίαι, βιβλίο Β΄, Ευτέρπη
Στράβωνος Γεωγραφικά, βιβλίο 17ο
Διόδωρος Σικελιώτης βιβλ Ι