Μολιονίδες , οι Σιαμαίοι αδερφοί της Ελληνικής μυθολογίας.

τείχος Δυμαίων

Η αρχαία ηλειακή μυθολογία αναφέρει πως τα δίδυμα αδέρφια Εύρυτος και Κτέατος, ήταν από τα καλλίτερα παλληκάρια του τόπου.
Ο πατέρας τους λεγόταν ΄Ακτορας κι΄η μάνα τους Μολιόνη ή Μολίνη. ΄Ολοι όμως οι αρχαίοι συγγραφείς τ΄αναφέρουν από το όνομα της μάνας τους ως Μολίονες ή Μολιονίδες και σπάνια από το όνομα του πατέρα τους ως Ακτορίονες ή Ακτορίδες, δηλαδή έχουν μητρωνυμικό όνομα.
Σύμφωνα με το μύθο, τα δυό αυτά αδέρφια ήταν μεγαλόσωμα, είχαν γεννηθεί από το ίδιο αυγό, είχαν δυό όμοια κεφάλια, την ίδια ηλικία, τέσσερα πόδια και χέρια, την ίδια δύναμη κι΄ένα σώμα ή , όπως φαντάζονταν πολλοί, δυό κολλημένα. ΄Ηταν "ισοκέφαλοι και ενίγυιοι". Πάντως τα θεωρούσαν σα δυό άντρες καβάλα πάνω σε λευκό άλογο. Ο Ησίοδος (αποσπ.126) γράφει "..τερατώδεις ήσαν, άμφω εν ενί σώματι". Με λίγα λόγια ήταν οι Σιαμαίοι αδερφοί της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας!
Τα δυό αυτά παιδιά αναφέρονται και σε δυϊκό αριθμό με το όνομα του πατέρα ή της μάνας τους ως Ακτορίονε ή Μολίονε ή και μαζί ως Ακτορίονε-Μολίονε. Στην "Ιλιάδα" (Α΄670) ο Νέστορας διηγείται πως όταν οι Αχαιοί της Πύλου επετέθηκαν κατά της ΄Ηλιδος κι΄αυτός σαν αρχηγός τους, σκότωσε τον καλλίτερο κονταρομάχο Μούλιο από την Εφύρα που είχε παντρευτεί την μεγαλύτερη κόρη του Αυγεία, την ξακουστή μάγισσα Αγαμήδη, οι Επειοί (Ηλείοι) πανικοβλήθηκαν και σκόρπισαν γύρω τότε. ΄Ετσι βρήκε την ευκαιρία να επιτεθεί και κατά των δύο αυτών παιδιών και θα τα σκότωνε, γιατί ήταν ακόμα άπειρα κι΄ακατάρτιστα από πόλεμο, άν δεν τα σκέπαζε με πυκνή ομίχλη ο Ποσειδώνας (Ιλ.Λ΄750-751). Σχετικά με αυτό , οι Ηλείοι πίστευαν πως η Μολιόνη είχε κοιμηθεί με το θεό αυτό, γι΄αυτό και τα δυό τούτα αδέρφια είχαν θεωρηθεί σαν παιδιά του. Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν πως είχαν βγεί από αργυρό αυγό που γέννησε η Μολιόνη έπειτα από επαφή της με τον Ποσειδώνα.

Οι Μολιονίδες παντρεύτηκαν τις επίσης δίδυμες αδερφές , κόρες του βασιλιά του Ωλενού, Δεξαμενού, τη Θηριφόνη ο Εύρυτος και την Θηρονίκη ο Κτέατος κι΄απόχτησαν ο πρώτος το Θάλπιο που είχε κρυφτεί μαζί με τους άλλους μέσα στο Δούρειο Ϊππο και ο δεύτερος τον Αμφίμαχο που έλεγαν πως ήταν από τους μνηστήρες της ωραίας Ελένης κι΄όπως μας πληροφορεί ο ΄Ομηρος σκοτώθηκε στον πόλεμο της Τροίας.

Οι Μολιονίδες αργότερα ταπείνωσαν κατά κάποιο τρόπο τον περήφανο Νέστορα, αφού του απόσπασαν αξιόλογη νίκη στους αγώνες του Νουπράστου, παίρνοντας τα καλλίτερα έπαθλα (Ομήρου Ιλ. Ψ΄640). ΄Ηταν την εποχή που έθαφταν τον Αμαρυγκέα τα παιδιά του κι΄είχαν οργανώσει αξιόλογους αγώνες προς τιμήν του. Σ΄αυτούς ο Νέστορας είχε αναδειχθεί πολυνίκης. Είχε καταβάλει τους αντιπάλους του Επειούς, Αιτωλούς και Πυλίους. Στην πάλη είχε νικήσει τον Αγκαίο απ΄την Πλευριώνα της Αιτωλίας, στην πυγμαχία τον Κλυτομήδη το γιό του Οίνοπα, στο δρόμο είχε ξεπεράσει τον ΄Ιφικλο που ήταν πολύ καλός δρομέας και στο κοντάρι τον Πολύδωρο και το Φιλέα.
Στην αρματοδρομία όμως τον ξεπέρασαν οι Μολιονίδες. Μάλιστα είχαν ανεβεί και οι δυό πάνω στο άρμα τους όπου ο ένας κρατούσε τα χαλινά και ο άλλος με το μαστίγιο κεντούσε τ΄άλογα. ΄Ετσι δικαίωσαν τη φήμη τους.

Ο Οβίδιος (Μεταμ. Η΄490) γράφει πως οι Μολιονίδες μαζί με το γιό του Αυγεία, το Φιλέα, είχαν πάει να βοηθήσουν το παιδί του Οινέα, τον πολεμόχαρο Μελέαγρο, για να σκοτώσει τον Καλυδώνιο κάπρο. Αντίθετα ο Απολλόδωρος (Α΄67)  δεν τους μνημονεύει στον κατάλογο των προσκληθέντων στο μεγάλο κυνήγι, ενώ ο ΄Ομηρος (Ιλ.Ι΄543) δεν αναφέρει κανένα από τα ονόματα των ηρώων που πήραν σ΄αυτό μέρος. Ο Παυσανίας (Η΄45,6) γράφει πως είδε στο ναό της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα να εικονίζεται η θήρα του Καλυδωνίου κάπρου με τους ήρωες Θησέα, Πηλέα, Τελαμώνα, Πολυδεύκη, Κάστορα, Αγκαίο, Ιόλαο, Αμφιάραο κ.α , χωρίς όμως τα δύο αυτά αδέρφια.

Πάντως αυτό που δόξασε αρκετά τους Μολιονίδες και τους επέβαλε σαν τοπικούς ήρωες, ήταν η κατατρόπωση που έφεραν στο στρατό του Ηρακλή, όταν ο αρχαίος αυτός ημίθεος επιτέθηκε κατά της ΄Ηλιδος, γιατί, καθαρίζοντας πάνω σε μιά μονάχα μέσα τα βουνά της κοπριάς των μυριάδων ζώων του Αυγεία, δεν πήρε την συμφωνημένη αμοιβή. Η επίθεση είχε γίνει με στρατεύματα που είχε συγκεντρώσει από διάφορα κράτη της ανατολικής Πελοποννήσου. Πάνω στη σύγκρουση αυτή ο αρχαίος αυτός ήρωας αρρώστησε βαρειά και ζήτησε να συνθηκολογήσει. Τότε οι Μολιονίδες μ΄ακράτητο πείσμα ρίχτηκαν εναντίον του στρατού του και σκότωσαν πολλούς. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε από τον Κτεάτη (Παυσ. ΣΤ΄20,16) κι΄ο Δαμέωντας του Φλιούντα που είχε πάρει μέρος στην παράταξη του Ηρακλή. Στο Δαμέωντα και τ΄αλογό του κατασκευάστηκε κοινός τάφος.
Στον πόλεμο αυτόν τραυματίστηκε κι΄ο Ιφικλέας , ο αδερφός του Ηρακλή που πέθανε στο δρόμο και τον έθαψαν στο ΄Αργος. Μιά παράδοση στη Φενεύ (Παυσ. Η΄14,9) αναφέρει πως τον πληγωμένο Ιφικλέα περιποιήθηκε ο Φενεάτης ήρωας Βουφάγος μαζί με την γυναίκα του Πρώμνη κι΄όταν πέθανε τον έθαψαν στή Φενεό.

Σχετικά με τον πόλεμο αυτό, ο Απολλόδωρος (Β΄139) γράφει χαρακτηριστικά για τους Μολιονίδες "Μετ΄ού πολύ δε επ΄Αυγείαν εστρατεύετο ( ο Ηρακλής), συναθροίσας Αρκαδικόν στρατόν και παραλαβών εθελοντάς απ΄της Ελλάδος αριστέων. Αυγείας δε τον αφ΄ Ηρακλέους πόλεμον ακούων κατέστησεν Ηλείων στρατηγούς Εύρυτον και Κτέατον συφυείς ( κολημένους μεταξύ τους) , οί δυνάμει τους τότε ανθρώπους υπερέβαλλον, παίδες δε ήσαν Μολιόνης και ΄Ακτορος, ελέγοντο δε και Ποσειδώνος".

Σ΄ένα μέρος μιάς σιδερένιας πόρπης από την Κρήτη που βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και ανήκει στην Υστερογεωμετρική εποχή ( 700 π.Χ) εικονίζεται ο Ηρακλής να πολεμάει κατά των συμφύτων διδύμων Μολιονιδών.
Στην πόλη Δύμη της αρχαίας Αχαίας υπήρχε ένα φρούριο σπουδαίο που το έλεγαν Τείχος. Κατά το μύθο (Πολύβ. Δ΄59,5) , το είχε χτίσει ο Ηρακλής για να το έχει σαν ορμητήριο στον πόλεμο κατά των Ηλείων. Απ΄αυτό διαπιστώνουμε πως οι Ηλείοι- χάρη στους Μολιονίδες- ήταν αξιόλογος αντίπαλος του Ηρακλή, αφού αναγκάστηκε να χτίσει το τεράστιο αυτό φρούριο με περίμετρο ενάμισυ στάδιο και ύψος τριάντα μέτρα. Από ανασκαφές του αρχαιολόγου κ. Μακρυκώστα (Εφημ. "ΤΟ ΒΗΜΑ" 1-3-70) ανεκαλύφθη στα νότια του ακρωτηρίου ΄Αραξος το τείχος των Δυμαίων με αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα. Λεγόταν Κυκλώπειο, γιατί ήταν χτισμένο με ογκώδεις λίθους. Το φρούριο αυτό κυρίεψε στα 220 π. Χ ο Ευριπίδας.

Τον Ηρακλή τόσο στον καθαρισμό της κοπριάς όσο και στον πόλεμο κατά του Αυγεία θα  βοηθήσει ένας Ηλείος που τον έλεγαν Βουνέα. Πάνω στη μάχη σκοτώθηκε ο Βουνέας κι΄ο Ηρακλης τον έθαψε στο Λέπρεο. Μάλιστα, για να τον τιμήσει, οργάνωσε και αγώνες, σύμφωνα με το μύθο.

500 π.Χ. Cambridge, Harvard University Art Museums. Ερυμάνθιος κάπρος και Ηρακλής (από http://users.sch.gr)

Ο Ηρακλής έφερνε βαρειά την προσβολή και  συμφορά που έπαθε γι΄αυτό άρχισε να μηχανεύεται τρόπους εκδικήσεως. Κι΄η ευκαιρία δεν άργησε να ρθεί. ΄Οταν γίνονταν στον Ισθμό της Κορίνθου οι αγώνες της τρίτης Ισθμιάδος, οι Μολιονίδες  είχαν σταλεί απ΄τους συμπατριώτες τους σαν επίσημοι απεσταλμένοι. Μα ο Ηρακλής, κρυμμένος στις Κλεωνές στο δρόμο που περνούσαν, τα σκότωσε με μπαμπεσιά ( Παυσ. Ε΄2,1, Απολλόδ. Β΄140). Αλλά ο Πίνδαρος (Ολυμπ. 10, Β΄43-49) μας πληροφορεί "Κλεωνάν δάμασε και κείνους, Ηρακλέης εφ΄οδώ, ότι πρόσθε ποτέ Τιρύνθιον έπερσαν αυτώ στρατόν μυχοίς ήμενον ΄Αλιδος (΄Ηλιδος) Μολίονες υπερφίαλοι". Κι΄ο Αθήναιος (Β΄58) αναφέρει τους στίχους που γράφει για τους Μολιονίδες ο ΄Ιβυκος, δείχνοντας την περηφάνεια του Ηρακλή για τη δολοφονία:

"Τους τε λευκίππους κόρους
τέκνα Μολιόνας κτάνον,
άλικας, ισοκεφάλους, ενιγυίους,
αμφοτέρους γεγαώτας εν ωέω,
αργυρέω ".

Αργότερα ο Ηρακλής συγκέντρωσε στρατεύματα Θηβαϊκά, Αργολικά κι΄Αρκαδικά κι΄επετέθηκε καά της ΄Ηλιδος και του Αυγεία. Οι Μολιονίδες που θα μπορούσαν ν΄ανακόψουν, ίσως για δεύτερη φορά, την προέλαση του Ηρακλή, δεν υπήρχαν πιά στη ζωή. ΄Ετσι με ευκολία νίκησε τον Αυγεία και κυρίεψε την ΄Ηλιδα. Τότε κατέστρεψε και την ηλειακή Πύλο που βρισκόταν στο Αγραπιδοχώρι της Πηνείας, γιατί είχε βοηθήσει, μαζί με την Πίσα, τους Ηλείους. Από τότε οι Ηλείοι θεώρησαν τον Ηρακλή σαν το μεγαλύτερο εχθρό τους. Βάσταξε μάλιστα η έχθρα τους ως τα χρόνια του βασιλιά ΄Ιφιτου που πρόσφερε σ΄αυτόν θυσία και παρακίνησε και τους υπηκόους του να θυσιάζουν κι΄αυτοί.

Μετά τη δολοφονία των Μολιονιδών ο Ηρακλής ένοιωσε, όπως είδαμε, μεγάλη ικανοποίηση και περηφάνεια. Ωστόσο κι΄οι Ηλείοι, εκτιμώντας δίκαια την αντρεία των δυό αυτών ηρωϊκών παιδιών τους, πρόσφεραν σ΄αυτά θυσίες. Ετίμησαν κιόλας τη μνήμη τους χτίζοντας και ναό στ΄όνομα του Μολίονα Δία. Τα δυό αυτά αδέρφια είχαν θεωρηθή ως ήρωες- προστάτες της ΄Ηλιδος.

΄Αν η Σπάρτη είχε τους Διοσκούρους της, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, είχε και η ΄Ηλις τους δικούς της  "μικρούς Διοσκούρους", τους γενναίους Μολιονίδες.Οι αντρειωμένοι Διόσκουροι, όπως κι΄οι Μολιονίδες, ήταν δίδυμοι, είχαν γεννηθεί από ένα αυγό, είχαν πάρει μέρος στο κυνήγι του φοβερού Καλυδώνιου κάπρου, ήταν θαυμάσιοι καβαλάρηδες και δαμαστές αλόγων, είχαν παντρευτεί τις αδελφές Φοίβη και Ιλάειρα, κόρες του Λεύκιππου κι΄αντιμετώπιζαν άφοβα τους εχθρούς της πατρίδας τους, ώστε δίκαια τους δόθηκε η ονομασία " ήρωες-σωτήρες".

' Επειτα από τα όσα είδαμε, διαπιστώνουμε πολλές κοινές αναλογίες και μιά ταυτότητα γύρω από τη ζωή και τη δράση των Μολιονιδών και Διοσκούρων, σα να μας δείχνουν τη βαθειά επίδραση, άν όχι την εξάρτηση , της ΄Ηλιδος από την Σπάρτη κατά την προϊστορική περίοδο, γεγονός που εξακολούθησε έντονα - μ΄ελάχιστα χρονικά διαλείμματα- και κατά τα ιστορικά χρόνια.

Η ΑΡΧΑΙΑ ΗΛΙΣ
ΑΝΔΡΕΑ Δ. ΜΠΟΥΤΣΙΚΑ