ΟΣΤΡΑΚΙΝΔΑ ΚΑΙ ΕΦΕΔΡΙΣΜΟΣ

Οστρακίνδα

Η Οστρακίνδα ή οστρακίου περιγραφή, ήταν ένα ομαδικό παιχνίδι για αγόρια. Οι παίχτες χάραζαν μιά γραμμή στο έδαφος και χωρίζονταν σε δύο αντιμέτωπες ομάδες. Κάθε ομάδα είχε κι΄από ένα όστρακο που η μία πλευρά ήταν αλειμμένη με πίσσα. Κάθε ομάδα διάλεγε μέρα ή νύχτα κι΄ανάλογα ποιά πλευρά φαινόταν μετά από το ρίξιμο του οστράκου , αυτή η ομάδα κυνηγούσε την άλλη. Οι νικημένοι αναγκάζονταν να παίξουν τον εφεδρισμό και καλούνταν όνοι και οι νικητές βασιλιάδες.

Στον Πλάτωνα υπάρχει αναφορά σ΄αυτό το παχνίδι " οστράκου μεταπεσσόντως ίεται φυγή μεταβαλλών..τούτων πολλάκις ηττώντο ή ενίκων « και « τούτω δη, ως έοικε, ουκ οστράκου περιστροφή, αλλά ψυχής περιαγωγή…ιούσης επάνοδον ¨

Κατά τον Πολυδεύκη «οστρακίνδα δε, όταν γραμμήν ελκύσαντας οι παίδες…επιλέγη νυξ- ημέρα…και όστρακα περιστροφή το είδος τούτο της παιδιάς».

Κατά τον Σουίδα « όστρακον    περιστροφή, παροιμία παροιμία επί των ταχέως τί ποιούντων λεγομένη» , ενώ κατά τον Ησύχιο «παιδιά επί τω οστράκω « και κατά τον Ευστάθιο « παροιμία επί ών όποι τύχη μεταβαλλομένων το οστράκου….ή το πισσηρόν σκοτεινόν».

Στα νεότερα χρόνια και στις μέρες μας παίζεται το ίδιο παιχνίδι με την ονομασία «άσπρο-μαύρο» ,μόνο που αντί για όστρακο, οι παίχτες χρησιμοποιούν βότσαλο, πέτρα ή οποιοδήποτε πλατύ αντικείμενο  κι αντί πίσσα, βάζουν στην μιά πλευρά σάλιο και λένε «βροχή-ξέρα», ΄»άσπρο μαύρο», «φτυστό- άφτυστο» , αντί «νυξ- ημέρα» (Λουκόπουλος, Χρυσάφης Γκαζιάνης κλπ)

Ο Παπασλιώτης αναφέρει ότι αυτό το παιχνίδι διασώζεται στο Μεσολόγγι, με την ονομασία «ψιλό» και ότι στις μέρες μας αυτό το παιχνίδι χρησιμοποιείται περισσότερο σαν λαχνίσματα ( μελωδικά στιχάκια που φτιάχνονται με μιά φανταστική  γλώσσα και πολλές φορές δεν έχουν κάποια σημασία και με τα οποία ορίζεται ποιά ομάδα ή ποιό άτομο ξεκινά ένα παιχνίδι.

Εφεδρισμός

Ο εφεδρισμός δεν ήταν κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι, αλλά στην ουσία ένα ιδιαίτερο είδος τιμωρίας που επιβαλλόταν στον χαμένο παίχτη, στο παιχνίδι  «ιππάς» ή «οστρακίνδα» . Στα νεότερα χρόνια το παιχνίδι πήρε τις ονομασίες «καβάλες», «πόσα φύλλα έχει το δεντρί» , τα «σουμάδια» ( Γκαζιάνης)

Το παιχνίδι «ιππάς» έμοιαζε με την παραλλαγή της ‘ώμιλλας» (αστράγαλοι) μόνο που σ΄αυτό , οι παίχντες προσπαθούσαν να ανατρέψουν από μακριά ένα λιθάρι που ονομαζόταν «δίορος¨. Εάν ο παίχτης δεν κατόρθωνε να ανατρέψει τον «δίορο» τότε έπρεπε να πάρει στον ώμο του τον νικητή και να τον μεταφέρει μέχρι το σημείο που ήταν ο «δίορος». Συχνά ο νικητής έκλεινε τα μάτια του «ίππου» του με τα χέρια  του ( Βενιζέλος)

Σχετικά με το θέμα βλ επίσης Λουκόπουλος , Βενιζέλος, Βρόντης.

 
Βασιλοπούλου, Ειρήνη (2003, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)),Το παιδί και το παιχνίδι στην αρχαία ελληνική τέχνη.