Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΝΔΑΥΛΗ

Ουίλλιαμ Έττυ (William Etty): "Ο Κανδαύλης, βασιλιάς της Λυδίας, επιδεικνύει κρυφά τη γυναίκα του στον Γύγη, καθώς αυτή πηγαίνει γυμνή στο κρεβάτι του" (1820, Πινακοθήκη Υόρκης, Αγγλία).

 

Hροδότου Ιστορία, Κλειώ, φιλολογική ομάδα Κάκτου

Η ανώτατη εξουσία της Λυδίας, που ανήκε στους Ηρακλείδες , πέρασε στην οικογένεια του Κροίσου, τους Μεριμνάδες, με τον ακόλουθο τρόπο. Ο Κανδαύλης, βασιλιάς των Σάρδεων ( οι ΄Ελληνες τον λένε Μυρσίλο) καταγόταν από τον Αλκαία , για του Ηρακλή. Πατέρας του ήταν ο Μύρσος και ο Κανδαύλης ήταν ο τελεταίος των Ηρακλειδών που κυβέρνησε τις Σάρδεις. πρώτος ήταν ο ΄Αγρωνας, γιος του Νίνου, εγγονός του Βήλου και δισέγγονος του Αλκαίου. Πριν από τον ΄Αγρωνα, ο θρόνος ανήκε στη δυναστεία του Λυδού, γιού του ΄Ατη. από αυτόν ονομάστηκε Λυδός ο λαός που παλιότερα ήταν γνωστός με το όνομα Μηίων. Αυτοί λοιπόν παρέδωσαν τη διακυβέρνηση στους Ηρακλείδες, τους απογόνους του Ηαρκλή και μιάς σκλάβας που ανήκε στον Ιάρδανο. η εξουσία των Ηρακλειδών επιβεβαιώθηκε και από ένα χρησμό. Βασίλεψαν επί είκοσι δύο γενιές, μιά περίοδο που κράτησε συνολικά πεντακόσια πέντε χρόνια, όπου ο γιός διαδεχόταν τον πατέρα, ώσπου φτάνουμε στον Κανδαύλη, γιό του Μύρσου.

Ο Κανδαύλης κυριεύτηκε από πάθος για τη γυναίκα του και πίστευε ότι ήταν η πιό όμορφη στη γη. ΄Ετσι έχοντας στη φρουρά του ένα φίλο που τον αγαπούσε πολύ , που λεγόταν Γύγης, γιο του Δάσκυλου, ο Κανδαύλης όχι μόνο συζητούσε τις πιο σημαντικές υποθέσεις του κράτους μαζί του, αλλά τον ανάγκαζε ν΄ακούει και τ΄ατελείωτα εγκώμια για την ομορφιά της  γυναίκας του. 

΄Υστερα  από πολυ καιρό , ο βασιλιάς , που ήταν καταραμένος να έχει κακό τέλος, είπε στον Γύζη:

"Φαίνεται, Γύγη, ότι δεν με πιστεύεις όταν σου λέω πόσο όμορφη είναι η γυναίκα μου. Μα , ένας άνθρωπος πιστεύει πάντα καλύτερα τα μάτια του παρά τα αυτιά του. κάνε λοιπόν αυτό που θα σου πω και βρες έναν τρόπο να τη δεις γυμνή" . Ο Γύγης έβγαλε μιά κραυγή τρόμου. " Αφέντη", είπε, "τί άπρεπη πρόταση! Μου λες να σηκώσω τα μάτια μου στη βασίλισσα, όταν θα είναι γυμνή; Οι γυναίκες, μαζί με  το φουστάνι βγάζουν και την ντροπή τους. Ας διδαχτούμε από την πείρα. Το καλό και το κακό διχωρίστηκαν πριν πολύ καιρό και θα σου πω κάτι σωστό. κάθε άνδρας πρέπει να κοιτάζει τη δουλειά του. Δεν αμφιβάλλω ότι η γυναίκα σου είναι η πιό  όμορφη απ΄όλες. σε εξορκίζω, λοιπόν, μη μου ζητάς να φερθώ άτιμα."

Έκανε το παν, για να αρνηθεί την πρόταση του βασιλιά, γιατί φοβόταν τί θα συνέβαινε  αν τη δεχόταν. Ο  βασιλιάς όμως του είπε τα εξής :" ΄Εχε θάρρος, Γύγη. Δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι τίποτα ούτε από μένα ούτε από τη γυναίκα μου. Δεν προσπαθώ να σου στήσω παγίδα. όσο για κείνη, δεν πρόκειται να σε βλάψει. Θα μηχανευτώ τρόπο να μην καταλάβει ότι την είδες. Θα σε κρύψω πίσω από την ανοιχτή πόρτα της κάμαράς μας. Η γυναίκα μου  θα με ακολουθήσει στο κρεβάτι. Κοντά στην πόρτα υπάρχει μια καρέκλα. ενώ βγάζει ένα ένα  τα ρούχα της, τα αφήνει πάντα στην καρέκλα. ΄Ετσι, θα έχεις όλη την άνεση να την δεις ολόγυμνη. ΄Επειτα, καθώς εκείνη θα περπατάει προς το κρεβάτι με την πλάτη της γυρισμένη προς εσένα, εσύ θα το σκάσεις. Και πρόσεξε να μη σε δει καθώς θα φεύγεις.

 Ο Γύγης, αφού κατάλαβε ότι ήταν αδύνατο να το αποφύγει, υποχώρησε κι΄όταν έφτασε η ώρα για ύπνο , ο Κανδαύλης τον οδήγησε στη βασιλική κάμαρα. Λίγο μετά ήρθε και η βασίλισσα κι ο Γύγης την είδε να βγάζει τα  ρούχα της και να τα αφήνει στην καρέκλα. ΄Επειτα, ενώ εκείνη είχε γυρίσει την πλάτη της και προχωρούσε προς το κρεβάτι, γλίστρησε αθόρυβα έξω από το δωμάτιο. Η βασίλισσα όμως τον είδε. Και κατάλαβε αμέσως ότι έφταιγε ο  άνδρας της. Ωστόσο, δεν πρόδωσε την ντροπή της με φωνές ούτε άφησε να φανεί ότι είχε αντιληφθεί κάτι.  Αντί γι΄αυτό αποφάσισε σιωπηλά να πάρει εκδίκηση, αφού για τους Λυδούς, όπως και για τις περισσότερες βαρβαρικές φυλές, θεωρείται τρομερά προσβλητικό ακόμα και για έναν άνδρα να τον δουν γυμνό.

Εκείνη τη νύχτα κράτησε κλειστό το στόμα της και δεν έκανε τίποτα. Τα ξημερώματα όμως της επόμενης μέρας, κάλεσε τον Γύγη  αφού προετοίμασε τους πιό έμπιστους σκλάβους της γι΄αυτό που θα ακολουθούσε. Ο Γύγης δεν υποψιάστηκε τίποτα, αφού δεν ήταν ασυνήθιστο να τον καλεί η  βασίλισσα. έτσι, πήγε, χωρίς ναα φνατάζεται ότι εκείνη τον είχε δει το προηγούμενο βράδυ. "Γύγη", του είπε μόλις παρουσιάστηκε μπροστά της,  "υπάρχουν δύο δρόμοι μπορστά σου, κι΄εσύ μποορείς να διαλέξεις. Ο ενας είναι να σκοτώσεις τον Κανδαύλη και να καταλάβεις τον θρόνο των Λυδών, παίρνοντας εμένα για γυναίκα σου. αλλιώς, θα πεθάνεις εδώ που στέκεσαι, έτσι ώστε να μη σε οδηγήσει ξανά η τυφλή υποταγή σου στο βασιλιά  να σηκώσεις τα μάτια εκεί που δεν έχεις δικαίωμα να δεις. ΄Ενας  από τους δυό σας πρέπει να πεθάνει. ή ο άνδρας μου, ο υπεύθυνος αυτής της αισχρής συνωμοσίας ή εσύ, που καταπάτησες όλους τους ηθικούς κανόνες βλέποντάς με γυμνή". Ο Γύγης έμεινε για λίγο άφωνος από έκπληξη. Τελικά ξαναβρήκε τη μιλιά του και ικέτεψε τη βασίλισσα να μην τον αναγκάσει να πάρει μιά τόσο δύσκολη απόφαση. Μα ήταν άσκοπο. και δεν άργησε να καταλάβει ότι δεν υπήρχε τρίτη εναλλακτική λύση : ή θα σκότωνε τον αφέντη του ή θα πέθαινε  ο ίδιος. Και πήρε την απόφασή του -να ζήσει. " Πες μου" , είπε  "αφού με αναγκάζεις να σκοτώσω παρά τη θέλησή μου τον βασιλιά, πώς θα του επιτεθούμε;" " Θα του ριχτούμε ενώ θα κοιμάται " ήταν η απάντηση. "Το χτύπημα θα έρθει από το ίδιο σημείο απ΄όπου με έδειξε γυμνή σε σένα ".

Ετοιμάστηκαν όλα για την επίθεση. Η βασίλισσα δεν άφησε τον Γύγη να βγει ούτε του έδωσε την παραμικρή ευκαιρία να ξεφύγει από το δίλημμα. ήταν ανένδοτη. ΄Ενας από τους δύο άνδρες θα πέθαινε. ΄Οταν ήρθε η νύχτα, την ακολούθησε στην κρεβατοκάμαρα. Εκείνη του έδωσε ένα μαχαίρι και τον έκρυψε πίσω από την ίδια πόρτα. ΄Επειτα, όταν αποκοιμήθηκε ο Κανδαύλης, εκείνος σύρθηκε αργά προς το κρεβάτι και τον χτύπησε. ΄Ετσι ο Γύγης απέκτησε τον θρόνο και παντρεύτηκε τη βασίλισσα. Αυτός είναι ο Γϋγης τον οποίο αναφέρει ο Αρχίλοχος από την Πάρο ο σύγχρονός του σ΄έναν ιαμβικό τρίμεντρο στίχο του.(ού μη τα Γύγεω του πολυχρήσου μέλει)

Αργότερα η εξουσία του επικυρώθηκε από ένα χρησμό του μαντείου των Δελφών. Οι Λυδοί εξοργισμένοι με τον φόνο του Κανδαύλη, ετοιμάζονταν να εξεγερθούν. ωστόσο συμφώνησαν με τους υποστηρικτές του Γύγη, ότι θα τον αναγνώριζαν βασιλέα τους, άν ο χρησμός νομιμοποιούσε την εξουσία του. αν, αντίθετα, ο χρησμός ήταν εναντίον του, θα ήταν υποχρεωμένος να παραχωρήσει τον θρόνο πίσω στους Ηρακλείδες.  Η απάντηση του χρησμού ήταν υπέρ του Γύγη κι΄ετσι ιδρύθηκε η δυναστεία του. Ωστόσο, η Πυθία πρόσθεσε ότι οι Ηρακλείδες θα έπαιρναν εκδίκηση στην πέμπτη γενιά. μιά προφητεία στην οποία δεν έδωσαν σημασία ούτε οι Λυδοί ούτε οι βασιλιάδες τους, ώσπου πραγματοποιήθηκε.