Συμφιλίωση Διονύσου και Απόλλωνος, το μέλλον της ανθρωπότητας ( Jean Ballard )

Στην αρχαία Ελλάδα, δύο θεότητες φαίνονται να συνεξουσιάζουν το πνεύμα, συμβολίζοντας δυό όψεις της δημιουργίας, ή αν προτιμάτε, τους δυό της άξονες: ο Απόλλων και ο Διόνυσος με δυό λόγια, οι δυνάμεις του λόγου και οι δυνάμεις του ενστίκτου.

Ως τα μέσα του 19^ου αιώνα έχουμε την εντύπωση πως ο ελληνικός κόσμος εκδηλώθηκε επίμονα στην απολλώνια του όψη. Από την εποχή της ακμής του ως την ελληνιστικήν Ελλάδα, την αναγέννηση, την εποχή του Βίνκελμαν, επιβάλλεται στους δυτικούς πολιτισμούς με το σύνθημα του κλασικού, με την ισορροπία, το μέτρο, το «αρμονικό κάλλος» που διδάσκει. Κάθε φορά που απλώνεται η επίδρασή του, μπορεί να πει κανείς ότι σημειώνεται μια ενίσχυση του λόγου, μια υποχώριση των Πανικών δυνάμεων του πνεύματος της Γης, της ποίησης του αίματος, και τούτο προς όφελος, ενός κόσμου αφηρημένου ή μιας πλαστικής σύλληψης της ζωής.

Σε ορισμένες στιγμές της εξέλιξης του κόσμου, ο Μαρσύας παραμερίζεται από τον Απόλλωνα.

Στην αταξία όμως του παρόντος, μπορεί κανείς ολοφάνερα να διακρίνει ότι το δίδαγμα του Απόλλωνος δεν αρκεί. Ο κόσμος πνίγεται από τον πληθωρισμό του λόγου και ο Κίρκεγκωρ ζητά το «δυνατόν» , δηλαδή ό,τι απορρίπτει ο λόγος. Αρχίζει η βασιλεία του Διονύσου.

Τώρα , η ελληνική σκέψη, που θάλεγε κανείς ότι έλειπε τόσο πολύ από το σύγχρονον κόσμο, θα μπορέσει να εισαγάγει σ΄αυτόν τα πιο ασφαλή, τα πιο κρυφά της σπέρματα. Αλλά η μορφή της είναι τόσο διάφορη από την Ελλάδα την κλασική!

Είναι η Ελλάδα που την απώθησε και την έπνιξε ο μεγάλος σωκρατικός αιώνας. Ο Πλάτων δέχτηκε τα μυστικά της μηνύματα, αλλά δε θέλησε να διαδώσει το πνεύμα της. Είναι η Ελλάδα των αρχαϊκών μύθων, της εποποιίας του Διονύσου που έφερε τα μυστικά της από τη χώρα των Ινδιών. Είναι η Ελλάδα των μυήσεων, που η κρυφή επίδρασή της κυκλοφορεί στην ανατολική Μεσόγειο και που τ΄απόκρυφα διδάγματά της φρόντισε προσεχτικά να τα΄αποσιωπήσει η Ελλάδα η επίσημη. Η επιστήμη των Ιώνων αρχίζει από τότε να εμπνέει τις ανακαλύψεις της φυσικής μας. ο Πυθαγόρας στις μέρες μας γνωρίζει νέα δόξα. Το μάτι των συγχρόνων μας, πιο ανήσυχο, ανακαλύπτει τους παλμούς μορφών που τις είχαμε νομίσει ασάλευτες. Στο χαμόγελο των Κορών της Ακρόπολης πλανιέται το μυστήριο του αρχαίου κόσμου.

Η αρχαιολογία συσσωρεύει τεκμήρια. Στα νησιά, στην Κρήτη, βγαίνουν ξανά στο φως πολιτισμοί που δεν μπορεί να τους απαρνηθεί ο πολιτισμός μας. Μια Ελλάδα μυθική, που μόλις έχει απαλλαγεί από το θείον, μια Ελλάδα μυθική όπου ο άνθρωπος αξοικειώνεται με τα τέρατα και τ΄αναγνωρίζει γι΄αδέλφια των τεράτων που κατοικούν (πρβλ.τον Φρόϋντ)- είναι τόσο κοντά μας, και μας εμπνεέι τόσο βαθειά, ώστε ο Gaston Baisette, στο Θησέα του , να παρουσιάζει ένα απαίσιο τέρας, το Μινώταυρο, ως τη σύγχρονη ανθρωπότητα, την καταδικασμένη να καταβροχθίζει τα νιάτα και τα πολυτιμότερα αγαθά, να χάνεται μέσα στην παραφροσύνη και στο αίμα.

Πιστεύω ότι η ελληνική επίδραση γίνεται ολοένα και πιο φανερή με τη σφραγίδα του Διονύσου, απαραίτητη για το θάνατο των παλαιών κανόνων και των ξεπερασμένων τύπων, ως που να ρθεί η ώρα να επιβληθεί για τη μέλλουσα τάξη  των πραγμάτων με τη σφραγίδα και των δυό της θεοτήτων, που θάχουν πια συμφιλιωθεί.

Jean Ballard ( 13 Νοέμβρη 1893-18 Ιούνη 1973 ) ποιητής , συγγραφέας και εκδότης  του λογοτεχνικού περιοδικού Les Cahiers du Sud .

N. Eστία, τ.230, 1936