Είχαν και στην αρχαιότητα αγιάσματα και αγιασμούς;

.

ΕΠΕΙΔΗ το πιο εύκολο πράγμα σήμερα είναι να λοιδορεί κάποιος τον χριστιανισμό (θυμηθείτε ότι ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες τα πρώτα που βρήκαν να σατιρίσουν ήσαν τα … Μυστήρια της Εκκλησίας), σήμερα θα αποκαλύψουμε ότι και ο αγιασμός, που κάνει η Εκκλησία μας, όπως ο Αγιασμός των Υδάτων, που γίνεται σήμερα, γινόταν και στην αρχαιότητα!

Η Ήρων ο Αλεξανδρεύς

Αρχίζουμε, λοιπόν, με τον Ήρωνα τον Αλεξανδρινό, ο οποίος ήταν μαθηματικός και μηχανικός, στο δίτομο έργο του «Περί αυτοματοποιητικής», δύο βιβλία για την κατασκευή των δημοφιλών εκείνη την εποχή αυτομάτων και παιχνιδιών, όπως πόρτες που ανοίγουν μόνες τους, φιγούρες που χύνουν κρασί, φιγούρες που χορεύουν, αυτόματα θέατρα, αλλά και ένα μηχάνημα που δίνει … αγιασμένο νερό (!!).

Ας έλθουμε τώρα κάπου αλλού:

Το σχεδόν πανελλήνιο έθιμο της θυσίας ενός ζώου, συνήθως ενός κόκορα, στη θεμελίωση του σπιτιού, απηχεί τον τρόπο σκέψης των προβιομηχανικών πολιτισμών, όπου το θρησκευτικό στοιχείο επικρατεί του κοσμικού. Η σχέση του ανθρώπου με το ιερό-θρησκευτικό στοιχείο εξασφαλίζεται με τη μίμηση και την επανάληψη κάποιων μυθικών προτύπων, αρχετυπικών πράξεων, με σημαντικότερη την Κοσμογονία.
Έτσι, η εγκατάσταση ή το κτίσιμο νοείται ως δημιουργία του κόσμου σε μικροκλίμακα. Σ’αυτή την αντίληψη, ο χώρος δεν αποτελεί έννοια γεωμετρική, μετρήσιμη ποσοτικά. Αντίθετα, έχει ποιοτικό και υπαρξιακό χαρακτήρα.
Στους περισσότερους λαούς, οι Κοσμογονίες παραπέμπουν στη δημιουργία της ζωής από το θάνατο, στον «κύκλο της ζωής», και αυτό το αρχέτυπο οφείλει να επαναληφθεί, προκειμένου το σπίτι να αποκτήσει ιερότητα, «ύπαρξη».
Και η έκπληξη:
«Στην ιεροποίηση και τον εξαγνισμό στοχεύουν τα μπουκαλάκια με αγιασμό στις τέσσερις γωνίες των θεμελίων ενός σπιτιού, όπως και ο ετήσιος αγιασμός των Θεοφανείων». (Αντρέας Ιωαννίδης: «Θεμελίωση του σπιτιού και οι διαφορές στην αντίληψη του χώρου»)

Η κρήνη της Ακρόπολης

Η κρήνη της Ακρόπολης είναι η πιο σημαντική φυσική πηγή της Ακρόπολης και η συνεχής χρήση της ξεπερνά τα 5.500 χρόνια!.. Στην καρδιά της –λένε-βρέθηκε νεκρός ο Οδυσσέας Ανδρούτσος στις 17 Ιουνίου του 1824.
Η «κλέφτρα» πηγή- η Κλεψύδρα- που μεταμορφώθηκε από πηγή σε πηγάδι, σε εκκλησία με αγίασμα και σε προμαχώνα των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης θα σωθεί χάρη στις επεμβάσεις που εγκρίθηκαν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για δεύτερη φορά, καθώς την πρώτη (το καλοκαίρι) χάθηκε μυστηριωδώς ο φάκελος!
Κοντολογίς μια αρχαία κρήνη, σαν συνέχεια της πατροπαράδοτης συνέχειας των εθίμων, την μετέτρεψαν σε αγίασμα!

Η Αρκουδοσπηλιά

Είναι γνωστό ότι η Αρκουδοσπηλιά ή Σπηλιά της Παναγίας Αρκουδιώτισσας στο όρος Ακρωτήρι Κυδωνίας έχει μικρό ξωκλήσι της Παναγίας του 16ου αιώνα που στηρίζεται στο τοίχωμα της εισόδου της. Πήρε το όνομά της από ψηλό σταλαγμίτη που μοιάζει με αρκούδα που κοιτάζει σε μεγάλη λίμνη. Στο κέντρο της πρώτης αίθουσας, το νερό της λίμνης θεωρείται αγίασμα (!!).
Στο σώμα της αρκούδας πολυάριθμα σημάδια δείχνουν ότι, όπως στο Σκοτεινό και αλλού, ένας «εκφραστικός σταλαγμίτης» δουλεύτηκε από χέρι ανθρώπου. Στο σκοτάδι της δεύτερης αίθουσας βρέθηκαν όστρακα αγγείων κυρίως κλασικής και ελληνιστικής εποχής και σύγχρονά τους πήλινα κεφαλάκια της Άρτεμης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αποκάλυψη τμημάτων μαρμάρινου αγάλματος παιδιού και την ύπαρξη του σταλαγμίτη σε σχήμα αρκούδας συνηγορούν για λατρεία της Άρτεμης Κουροτρόφου την κλασική εποχή. (Paul Faure «Τα ιερά σπήλαια της Κρήτης»)

Τι συμβαίνει στον Κότζινο;

Άλλη μια πληροφορία: Ο Κότζινος, σημερινός Κότσινας, είναι στη μεσοβυζαντινή περίοδο το μεγαλύτερο και ασφαλέστερο λιμάνι της Λήμνου. Ως «τόπος» μαρτυρείται το 1136. Οι Μονές του Αγίου Όρους με μετόχια που καταλαμβάνουν τις ευφορότερες εκτάσεις του νησιού έχουν στραμμένο το μάτι τους πάνω του. Το 1403 η Λήμνος παραχωρείται στον Ιωάννη Ζ΄ Παλαιολόγο. Μετά το θάνατό του, ο Κότζινος παραμένει στη χήρα του Ευγενία, για να καταλήξει το 1440 στην οικογένειά της, τους γενοβέζους Γατελούζους. Το 1479 η Λήμνος εκχωρείται από τους Βενετούς στους Τούρκους. Ανάμεσα στο 1403 και το 1479,το στρατηγικής σημασίας νησί διεκδικούν Τούρκοι και Βενετοί. Με τη μοίρα του νησιού συνδέθηκαν δύο ακόμη Παλαιολόγοι, ο Κωνσταντίνος, που το 1442 απώθησε τους Τούρκους, και ο δεσπότης του Μορέα Δημήτριος. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Λήμνου φυλάσσεται μαρμάρινο αρχιτεκτονικό μέλος από τον Κότζινο με μονογράφημα που πιθανότατα αναφέρεται στον Δημήτριο Παλαιολόγο. Ήδη από τον 16ο αιώνα το φρούριο του Κότζινου ήταν ακατοίκητο.
Τι συμβαίνει, λοιπόν, εδώ;
Στο εσωτερικό του φρουρίου, από όπου ξεκινούν τα 64 σκαλοπάτια που πραγματοποιούν την κάθοδο προς το «αγίασμα», στρωματογραφική ανασκαφική έρευνα απέδωσε ελάχιστα κεραμικά δείγματα. Αυτά διακρίνονται σε δυο ομάδες: η πρώτη χρησιμοποιεί την τεχνική της εγχάραξης, λεπτής (sgraffito) και φαρδιάς (incision). Στα διακοσμητικά της θέματα συγκαταλέγονται ομόκεντροι κύκλοι, γοργόνα και άγγελος (;). Στη δεύτερη ομάδα, χρησιμοποιούνται δύο τεχνικές, γραπτή και εγχάρακτη. Οι πιτσιλιές είναι σκουροπράσινες και το γέμισμα της χάραξης καφετί. Και οι δυο ομάδες έχουν εφυάλωση πράσινη και κίτρινη. Χρονολογούνται στα τέλη του 15ου με τις αρχές του 16ου αιώνα. Πήλινος τριποδίσκος προσδιορίζει υστεροβυζαντινό εργαστήρι κεραμικής. (Χαράλαμπος Πέννας «Το μεσαιωνικό φρούριο Κότζινος της Λήμνου»).

Αυτά τα ολίγα, χωρίς να χρειαστεί να πάμε στα αρχαία Μυστήρια, τις Ασκληπιεία κλπ., με τα οποία θα ασχοληθούμε μία άλλη φορά.

Πηγή: Σακκέτος ΄Αγγελος

 

 

Σχόλιο δικό μας :  

Να μην ξεχνάμε και το γεγονός πως στην Αρχαία Αθήνα γινόταν μία φορά το χρόνο η τελετή των γνωστών «Πλυντηρίων». Εν πομπή μετέφεραν στην ακτή του Φαλήρου το άγαλμα της Αθηνάς, όπου το έπλεναν με θαλασσινό νερό για να το… εξαγνίσουν και για να αποκτήσει εκ νέου θαυματουργές δυνάμεις. Τόσο πίσω λοιπόν ...η θρησκευτική αυτή συνήθεια του αγιασμού και του εξαγνισμού δια του ύδατος.