ΟΙ ΚΑΛΛΙΚΑΤΖΑΡΟΙ ΚΑΙ Η ΣΤΡΙΓΓΛΑ ΤΟΥ ΑΜΑΛΟΥ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ

Από την εφημερίδα «Νέα Ικαρία» της 26^ης Δεκεμβρίου 1915. αντλούμε τις επόμενες ειδήσεις για τις φερόμενες παραδόσεις  περί Καλλικαντζάρων και Στριγγλών, στο νησί της Ικαρίας.

Ο τύπος του ανόματός τους είναι Καλλιτσαντέροι, που είναι άγνωστος στην υπόλοιπη Ελλάδα. Παριστάνονται να έχουν σώμα ανθρώπου, αλλά πόδια και κεφαλή τράγου. Δεν προκαλούν μεγάλες βλάβες. ΄Ερχονται στο νησί ακριβώς τα μεσάνυχτα της γιορτής των Χριστουγέννων, πάνω σε καρυδότσουφλα, και παραμένουν μέχρι την παραμονή των Φώτων. Την ώρα που έρχονται όσοι διαθέτουν οξεία ακοή, αν προσέξουν, ακούν στις ακτές του νησιού, τις φωνές τους και τον θόρυβο που προκαλείται από το σύρσιμο των καικιών τους στην στεριά.

Κατά το μικρό διάστημα της διαμονής τους στο νησί, προξενούν αρκετές ζημιές. Αρχικά μαγαρίζουν τα μέρσινα ( μύρτα) και όλους τους εκτεθειμένους καρπούς. Γι΄αυτό και οι Ικάριοι  πριν τους φάνε, αναγκάζονται να τους πλένουν επιμελώς, προκειμένου να τους καθαρίσουν από τα μαγαρίσματα των Καλλιτσαντέρων. ΄Επειτα μπαίνουν στα σπίτια των χριστιανών από τις καπνοδόχους και αρπάζουν ό,τι βρουν, ενδύματα και τροφές. Πλήν όμως, εκτός από τα τρόφιμα που αρπάζουν, μαγαρίζουν και τα υπόλοιπα. Γι΄αυτό κρίνεται αναγκαίο να σκεπάζονται καλά τα διάφορα δοχεία. 

Η μεγαλύτερη όμως ζημιά που προκαλούν στους Ικάριους οι Καλλιτσαντέροι, γίνεται στην ύπαιθρο. Αρέσκονται στις ζωοκλοπές και ζωοκτονίες. Προτιμούν τα μικρά κατσικάκια, ελλείψει δε αυτών, αρπάζουν τράγους, κατσίκες, βόδια και ό, τι άλλο μείνει έξω  από τους στάβλους τις μέρες αυτές. Εννοείται ότι δεν διστάζουν οι Καλλιτσαντέροι να σπάσουν και την συνήθως, σαθρή πόρτα του στάβλου, για να κλέψουν τράγους και κατσίκες, όταν σπανίζουν τα θηράματα στην ύπαιθρο. Τις μεγαλύτερες δε ζημιές προκαλούν, όταν οι κάτοικοι έχουν οικονομική δυσκολία. Όταν στο νησί υπάρχει πείνα,  λιμοκτονούν και οι Καλλιτσαντέροι και καταστρέφουν ό, τι βρουν, ενώ στα έτη της ευημερίας, αρκούνται μόνο να μαγαρίζουν τα τρόφιμα.

Την παραμονή των Φώτων  απέρχονται αφήνοντας στο νησί τα πλοία τους, δηλαδή τα καρυδότσουφλα , τα οποία εδώ και κει  βρίσκονται σκορπισμένα στην παραλία. Εγκαταλείπουν δε τα πλοία, γιατί αναχωρούν βιαστικά. Λησμονούν την μέρα των Φώτων και ξαφνικά όταν ακούσουν την εξ ουρανού φωνή « Ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν΄ώ ηυδόκησα», διασκορπίζονται και θαλασσώνουν , χωρίς καρυδότσουφλα. 

΄Όπως συνάγεται από κάποια παράδοση, την οποία αναγράφει η εφημερίδα, οι περί Καλλικατζάρων δοξασίες και την Ικαρία, όπως και αλλού στην Ελλάδα, αναμειγνύονται με τις  δοξασίες περί λυκανθρώπων και Στριγγλών.

Κατά την παράδοση αυτή, κάποτε κάποιος από το χωριό Αμάλου, παίρνοντας θάρρος μίας από τις μέρες αυτές, βγήκε από το σπίτι του για να επιτεθεί και στην ανάγκη να φονεύσει έναν Καλλικάνσερον. Του παρουσιάστηκε αυτός υπό μορφήν μεγάλης κατσίκας, η οποία τον πλησίασε. Ο Αμαλιώτης δεν έχασε χρόνο. ΄Αρπαξε την κατσίκα απ΄τα κέρατα και έμπηξε στο λαιμό της το μαυρομάνικο μαχαίρι του, το οποίο είχε προ πολλού αγοράσει από την Σμύρνη. Με υπερφυσική όμως δύναμη, αφού απωθήθηκε, από τα κέρατα της κατσίκας, αναγκάσθηκε να την εγκαταλείψει, ενώ αυτή έφυγε τρέχοντας προς την δύση. Την είδε ολοφάνερα , υπό το φως της σελήνης, να κολυμπά στην θάλασσα, στο- προς την Μύκονο- , Ικάριο πέλαγος.

 Είχε ξεχάσει το γεγονός, όταν μετά πέντε χρόνια ο Αμαλιώτης, ταξιδεύοντας στην Μύκονο, σαν ναύτης ανθρακοφόρου πλοίου, και φιλοξενούμενος σε ένα σπίτι, αναγνώρισε το μαυρομάνικο μαχαίρι του, με το οποίο η γριά που τον φιλοξενούσε έκοβε ψωμί. Εκείνη η γριά, όπως έμαθε από τους Μυκονιάτες, άλλοτε εστρίγγλιαζε και πιθανότατα είχε έρθει ως στρίγγλα στο Αμάλου, όπου υπο μορφήν κατσίκας παραμονεύοντας να κλέψει ή να μαγαρίσει τα τρόφιμα του Αμαλιώτη, υπέστη την επίθεση και  γυρίζοντας πίσω στη Μύκονο  , πήρε μαζί της και  το όπλο του.

Η Μύκονος θεωρείται και σε άλλα μέρη , ως πατρίδα των Στριγγλών.  Η στρίγγλα που παίρνει ανθρώπινη μορφή,  αναγνωρίζεται από το όπλο με το οποίο πληγώθηκε.  Ο συνήθης τύπος της αναγνώρισης , στις πολυπληθείς όμοιες παραδόσεις άλλων λαών είναι από την πληγή, την οποία υπό μορφή ζώου έλαβε, και την οποία διατηρεί στο ανθρώπινο σώμα.

Από τα ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ του Ν.Πολίτη

σε απόδοση στην καθομιλουμένη, από την  Αμαλία  Κατσούλα