Ψυχή δ΄ηύτ΄όνειρος
Οδύσσεια 11,222
Ο πρωτόγονος δεν ξεχωρίζει ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο ( όπως κι ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία). Οι μορφές έτσι που του παρουσιάζουνται στ΄όνειρο, είναι για δαύτονε αληθινές και για να εξηγήσει την παρουσία τους, δεν του μένει παρά να δεχτεί πως ή η δική του ψυχή ταξιδεύει και "θεάται" τα μακρινά, ή πως οι ψυχές ή τ΄άυλα ομοιώματα των αλλονώνε έρχουνται κοντά του. ΄Ετσι όμως, έχει την απόδειξη πως οι άνθρωποι ( και μάλιστα κι όλα τα πράματα) έχουν ένα είδωλο ή άυλο ομοίωμα, που δεν μπορεί νά'ναι παρά η ψυχή "το άλλο εγώ" τους, (Οι αγροτικοί πληθυσμοί της Σικελίας ξηγούσαν τα όνειρα με τ΄ άυλα ομοιώματα των πραμάτων και των πλασμάτων, που λογιούνται πως διαπερνούν τα σώματα των άλλων).
Στο καθρέφτισμα, πάλι, ο πρωτόγονος, βλέποντας μιάν άυλη εικόνα του, πιστεύει πως βλέπει τον άυλο εαυτό του. ΄Οτι το είδωλο τούτο πιστεύεται πως είναι η ψυχή, συχνά μαρτυριέται. Η μελανησιακή atai που περιγράφεται σαν "αόρατος δεύτερος εαυστός" είναι "η ψυχή των καθρεφτισμάτων". Το είδωλο που παρουσιάζεται με το καθρέφτισμα στους καθρέφτες ή στα νερά είναι στη Νέα Καληδονία, η ίδια η ψυχή του ανθρώπου. Οι Κάι της Νέας Γουινέας θαρρούν το καθρέφτισμα ( και τον ήσκιο) σαν ψυχή ή μέρη της ψυχής τους. ΄Οταν οι Μοτουμότου του ίδιου νησιού πρωτοείδανε σε καθρέφτη την΄οψη τους,πιστέψανε πως είδαν την ψηχή τους. Οι κάτοικοι των νησιών ΄Ανταμαν πιστεύουν πως η εικόνα που βλέπουν σε κάθε καθρέφτισμα, είναι η ψυχή τους. Θέλοντας να παραστήσει πώς βλέπει ο Όμηρος τις ψυχές ( των νεκρών βέβαια, μα που συγγενεύουν, σαν είδωλα , με τη ζωτική ψυχή - είδωλο),ο Απολλόδωρος καταφεύγει στις εικόνες των καθρεφτισμάτων υποτίθεται τας ψυχάς τοις ειδώλοις τοις εν τοις κατόπτροις φαινομένοις και τοις δια των υδάτων συνισταμένοις, ά καθάπαξ ημίν εξείκασται και τας κινήσεις μιμείται, στερμνιώδη δε υπόστασιν ουδεμίαν έχει εις αντίληψιν και αφήν. ΄Ετσι το να κοιτάζεται κανείς σε νερό (τον πρώτο καθρέφτη) είναι ένας επίμονος φόβος. Το καθρέφτισμα σε νερό είναι, για τους αρχαίους Ινδούς κάτι που δε συγχωριέται. ΄Ενα από τα πυθαγορικά παραγγέλματα ορμηνεύει να μην καθρεφτίζεσαι σε ποτάμι. Ο φόβος που αποδίνεται είναι πως η ζωτική ψυχή - είδωλο κιντυνεύει από τα πνεύματα των νεκρών ή απ΄όποιον άλλο κίντυνο εκεί μέσα. Εδώθε κι ο μύθος του Νάρκισσου που κοιταζόνταν στο νερό, όσο που πέθανε από το ξατόνισμά του. Το ίδιο πιστεύεται πως παθαίνουνε τ΄άλογα που, σα δουν την εικόνα τους στο νερό, ερωτεύουνται τάχα τον εαυτό τους, λησμονούν τις βοσκές και πεθαίνουν από τον πόθο. Ψυχοπαγίδες, έτσι, οι καθρέφτες και τα νερά, είναι και κατοικητήρια ειδώλων ή ψυχών, απ΄όπου η πράξη της νερομαντείας και της καθρεφτομαντείας.
Οι φόβοι για το καθρέφτισμα στα νερά κατασταλάζουν, για τους ΄Ελληνες, στην ονειροκριτική, όπου το να δεί κανείς στον ύπνο του πως κοιτάζεται σε νερό, είναι προμήνυμα θανάτου. Στο βάθος της δοξασίας ξεχωρίζεις την αρχαία πίστη κ΄εδώ πως η φευγάτη μέσα στ΄όνειρο ψυχή έχει βουλιάξει στο νερό και κιντυνεύει.
Οι ίδιοι φόβοι μεταφέρουνται και στους καθρέφτες. Η συχνή στην Ευρώπη πράξη να σκεπάζουν ύστερα από το θάνατο, ή να γυρίζουνε στον τοίχο τους καθρέφτες του σπιτιού, είναι γιατί,, άν σε τέτοια περίσταση. καθρεφτιστεί κανείς, θα πεθάνει. Ο λόγος είνα πως η ψυχή του πεθαμένου ,βρίσκοντας έξω από τα κορμιά τους τις ψυχές μπορεί να τις πάρει. ΄Ετσι η πράξη είναι ομόλογη με την αγρύπνια που κρατούν οι σπιτικοί του νεκρού και οι άλλοι σαν ξενυχτούνε το λείψανο, από το φόβο μη πάρει ο πεθαμένος την απολυμένη μέσα στ΄όνειρο ψυχή τους.
Ανάλογες ιδέες εξηγούν και το συνήθιο να σκεπάζουν τους καθρέφτες των αρρώστων. Τα ξετονισμένα από την αρρώστια κορμιά δεν καλοκρατούν την ψυχή, που αλητεύει. ΄Ετσι και για τους ΄Ελληνες, το να δει ο άρρωστος στον ύπνο του πως καρθεφτίζεται, είναι προμήνυμα θανάτου. Ομόλογος είναι κι ο φόβος να κοιταχτεί κανείς στον καθρέφτη τη νύχτα. ΄Ενα πυθαγορικό παράγγελμα ορμηνεύει να μην καθρεφτίζεται κανείς στο φως του λύχνου. Η νύχτα είναι η ώρα των δαιμόνων που κυνηγούν τις ψυχές και τις παίρνουν. ΄Ετσι κι ανάμεσά μας κι αλλού κρατεί η δοξασία πως , άν κοιτάξει κανείς νύχτα στον καθρέφτη, βλέπει το διάβολο μέσα.
Εδώθε, τέλος , κι η γνώριμη στην Ευρώπη δοξασία πως το να μη βλέπει στον καθρέφτη κανείς την εικόνα του είναι ένα μήνυμα θανάτου. Το να μη βλέπει κανείς στον καθρέφτη την όψη του, σημαίνει πως έχασε πιά την ψυχή του.
Παναγή Λεκατσά
Η ΨΥΧΗ
εκδόσεις Καστανιώτη
Οδύσσεια 11,222
Ο πρωτόγονος δεν ξεχωρίζει ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο ( όπως κι ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία). Οι μορφές έτσι που του παρουσιάζουνται στ΄όνειρο, είναι για δαύτονε αληθινές και για να εξηγήσει την παρουσία τους, δεν του μένει παρά να δεχτεί πως ή η δική του ψυχή ταξιδεύει και "θεάται" τα μακρινά, ή πως οι ψυχές ή τ΄άυλα ομοιώματα των αλλονώνε έρχουνται κοντά του. ΄Ετσι όμως, έχει την απόδειξη πως οι άνθρωποι ( και μάλιστα κι όλα τα πράματα) έχουν ένα είδωλο ή άυλο ομοίωμα, που δεν μπορεί νά'ναι παρά η ψυχή "το άλλο εγώ" τους, (Οι αγροτικοί πληθυσμοί της Σικελίας ξηγούσαν τα όνειρα με τ΄ άυλα ομοιώματα των πραμάτων και των πλασμάτων, που λογιούνται πως διαπερνούν τα σώματα των άλλων).
Στο καθρέφτισμα, πάλι, ο πρωτόγονος, βλέποντας μιάν άυλη εικόνα του, πιστεύει πως βλέπει τον άυλο εαυτό του. ΄Οτι το είδωλο τούτο πιστεύεται πως είναι η ψυχή, συχνά μαρτυριέται. Η μελανησιακή atai που περιγράφεται σαν "αόρατος δεύτερος εαυστός" είναι "η ψυχή των καθρεφτισμάτων". Το είδωλο που παρουσιάζεται με το καθρέφτισμα στους καθρέφτες ή στα νερά είναι στη Νέα Καληδονία, η ίδια η ψυχή του ανθρώπου. Οι Κάι της Νέας Γουινέας θαρρούν το καθρέφτισμα ( και τον ήσκιο) σαν ψυχή ή μέρη της ψυχής τους. ΄Οταν οι Μοτουμότου του ίδιου νησιού πρωτοείδανε σε καθρέφτη την΄οψη τους,πιστέψανε πως είδαν την ψηχή τους. Οι κάτοικοι των νησιών ΄Ανταμαν πιστεύουν πως η εικόνα που βλέπουν σε κάθε καθρέφτισμα, είναι η ψυχή τους. Θέλοντας να παραστήσει πώς βλέπει ο Όμηρος τις ψυχές ( των νεκρών βέβαια, μα που συγγενεύουν, σαν είδωλα , με τη ζωτική ψυχή - είδωλο),ο Απολλόδωρος καταφεύγει στις εικόνες των καθρεφτισμάτων υποτίθεται τας ψυχάς τοις ειδώλοις τοις εν τοις κατόπτροις φαινομένοις και τοις δια των υδάτων συνισταμένοις, ά καθάπαξ ημίν εξείκασται και τας κινήσεις μιμείται, στερμνιώδη δε υπόστασιν ουδεμίαν έχει εις αντίληψιν και αφήν. ΄Ετσι το να κοιτάζεται κανείς σε νερό (τον πρώτο καθρέφτη) είναι ένας επίμονος φόβος. Το καθρέφτισμα σε νερό είναι, για τους αρχαίους Ινδούς κάτι που δε συγχωριέται. ΄Ενα από τα πυθαγορικά παραγγέλματα ορμηνεύει να μην καθρεφτίζεσαι σε ποτάμι. Ο φόβος που αποδίνεται είναι πως η ζωτική ψυχή - είδωλο κιντυνεύει από τα πνεύματα των νεκρών ή απ΄όποιον άλλο κίντυνο εκεί μέσα. Εδώθε κι ο μύθος του Νάρκισσου που κοιταζόνταν στο νερό, όσο που πέθανε από το ξατόνισμά του. Το ίδιο πιστεύεται πως παθαίνουνε τ΄άλογα που, σα δουν την εικόνα τους στο νερό, ερωτεύουνται τάχα τον εαυτό τους, λησμονούν τις βοσκές και πεθαίνουν από τον πόθο. Ψυχοπαγίδες, έτσι, οι καθρέφτες και τα νερά, είναι και κατοικητήρια ειδώλων ή ψυχών, απ΄όπου η πράξη της νερομαντείας και της καθρεφτομαντείας.
Οι φόβοι για το καθρέφτισμα στα νερά κατασταλάζουν, για τους ΄Ελληνες, στην ονειροκριτική, όπου το να δεί κανείς στον ύπνο του πως κοιτάζεται σε νερό, είναι προμήνυμα θανάτου. Στο βάθος της δοξασίας ξεχωρίζεις την αρχαία πίστη κ΄εδώ πως η φευγάτη μέσα στ΄όνειρο ψυχή έχει βουλιάξει στο νερό και κιντυνεύει.
Οι ίδιοι φόβοι μεταφέρουνται και στους καθρέφτες. Η συχνή στην Ευρώπη πράξη να σκεπάζουν ύστερα από το θάνατο, ή να γυρίζουνε στον τοίχο τους καθρέφτες του σπιτιού, είναι γιατί,, άν σε τέτοια περίσταση. καθρεφτιστεί κανείς, θα πεθάνει. Ο λόγος είνα πως η ψυχή του πεθαμένου ,βρίσκοντας έξω από τα κορμιά τους τις ψυχές μπορεί να τις πάρει. ΄Ετσι η πράξη είναι ομόλογη με την αγρύπνια που κρατούν οι σπιτικοί του νεκρού και οι άλλοι σαν ξενυχτούνε το λείψανο, από το φόβο μη πάρει ο πεθαμένος την απολυμένη μέσα στ΄όνειρο ψυχή τους.
Ανάλογες ιδέες εξηγούν και το συνήθιο να σκεπάζουν τους καθρέφτες των αρρώστων. Τα ξετονισμένα από την αρρώστια κορμιά δεν καλοκρατούν την ψυχή, που αλητεύει. ΄Ετσι και για τους ΄Ελληνες, το να δει ο άρρωστος στον ύπνο του πως καρθεφτίζεται, είναι προμήνυμα θανάτου. Ομόλογος είναι κι ο φόβος να κοιταχτεί κανείς στον καθρέφτη τη νύχτα. ΄Ενα πυθαγορικό παράγγελμα ορμηνεύει να μην καθρεφτίζεται κανείς στο φως του λύχνου. Η νύχτα είναι η ώρα των δαιμόνων που κυνηγούν τις ψυχές και τις παίρνουν. ΄Ετσι κι ανάμεσά μας κι αλλού κρατεί η δοξασία πως , άν κοιτάξει κανείς νύχτα στον καθρέφτη, βλέπει το διάβολο μέσα.
Εδώθε, τέλος , κι η γνώριμη στην Ευρώπη δοξασία πως το να μη βλέπει στον καθρέφτη κανείς την εικόνα του είναι ένα μήνυμα θανάτου. Το να μη βλέπει κανείς στον καθρέφτη την όψη του, σημαίνει πως έχασε πιά την ψυχή του.
Παναγή Λεκατσά
Η ΨΥΧΗ
εκδόσεις Καστανιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου